این روزها بردگیم ها با تم علمی به راهی محبوب برای یادگیری علم تبدیل شده‌اند…
زمانی که Elizabeth Hargrave (اِلیزابت هارگرِیو) از سر عشق و علاقه‌ی زیادش به پرندگان، یک بردگیم طراحی می‌کرد، هرگز تصور نمی‌کرد که از بازی‌اش چنین استقبال گرمی شود. اما بازی Wingspan درست پس از یک هفته از انتشارش در ماه ژانویه 2019، تمام نسخه‌هایش به فروش رفت و در بازار نایاب شد و سپس تبدیل شد به نقل محافل نقد و بررسی و حتی موضوع مقاله مجله New York Times.
به گفته‌ی Hargrave، او اصلاً چنین انتظاری نداشته‌است و در هنگام طراحی بازی مدام با خود می‌اندیشیده که چگونه یک بردگیم با تم علمی می‌تواند در بین تم‌های جذاب تاریخی، تخیلی و فانتزی به چشم آید. اما این تِم، علاقه‌مندان بردگیم را به وجد آورد. او که یک محقق سیاست سلامت در آمریکاست، با مطالعه بر روی پرندگان، اطلاعات علمی دقیقی را در کارت‌های این بازی قرار داده و می‌گوید قصدش از این کار، آشنایی افراد با دنیای واقعی اطراف‌شان می‌باشد و آن‌ها با این کار به طور غیرمستقیم به پرندگان علاقه‌مند می‌شوند.
Wingspan در حقیقت جزو معدود بازی‌هایی است که در 6 سال اخیر با تم علمی به بازار آمده‌اند. این بازی‌ها با موضوع بیولوژی سلولی، تکامل، اپیدمی و سکونت در سیارات بوده‌اند.
سال‌هاست که بازی های آموزشی (Edu games) در بازار موجود هستند ولی متاسفانه این بازی‌ها توسط افرادی طراحی شده‌اند که تجربه‌ی چندانی در بازی ندارند. John Coveyou ، طراح بازی و معلم شیمی می‌گوید: “وقتی دیدم خودم و همبازی‌هایم چگونه اطلاعات بلا-استفاده‌ی دنیای علمی و تخیلی بازی‌های‌مان را به خاطر سپرده‌ایم و از آن طرف چگونه دانش‌آموزانم با درک مفاهیم علمی ساده و واقعی مشکل دارند، به فکر طراحی بازی‌هایی از این دست افتادم”. او حتی کمپانی Genius Games را تاسیس کرده‌است که به تولید بازی‌هایی با تم علمی می‌پردازد. وی معتقد است تبدیل علم به بازی کار بسیار جذابی است و برای بازی‌هایش ماه‌ها تحقیق می‌کند و سپس مکانیزمی را برای به بازی گرفتن مطالبش در نظر می‌گیرد. او می‌گوید هرگز نباید به‌خاطر علم، آزادی را از بازیکنان بگیریم بلکه باید راهی را پیدا کنیم تا مخاطبان بیش‌تری داشته باشیم.
Sam Illingworth، استاد دانشگاه منچستر می‌گوید: برای طراحی یک بازی علمی نباید مخاطب را با مشتی از اطلاعات بمباران کنیم بلکه بایستی با یک‌سری از اطلاعات کلیدی یک مکانیزم را طراحی کنیم. او از بردگیم معروف Terraforming Mars به‌عنوان یک نمونه‌ی موفق یاد می‌کند که توسط Jacob Fryxelius، معلم علوم سوئدی طراحی شده‌است. در این بازی، بازیکنان به تحلیل حقایقی که می‌آموزند ترغیب می‌شوند. با این‌که این بازی از درجه‌ی سختی بالایی برخوردار است ولی نوع طراحی آن موجب می‌شود تا شما در هنگام بازی کردن به خودتان فکر کنید و به بازی ادامه دهید.
تم علمی، یک تم جذّاب پایان‌ناپذیر است. همه‌چیز همان بیرون، در زندگی واقعی ما در جریان است. در ادامه به معرفی 5 مورد از محبوب‌ترین بردگیم‌های علمی می‌پردازیم.
1. Cytosis (2017)
این بازی با تم بیولوژی سلولی از طراحی‌های John Coveyou می‌باشد و مکانیزم worker placement دارد. در این بازی، بازیکنان هر یک، کارگرانی را دارند که در جاهای خاصی از صفحه‌ی بازی به کار گرفته می‌شوند تا کارهایی را انجام داده و پاداش دریافت کنند. همان‌طور که در عکس می‌بینید، صفحه‌ی بازی، ساختار سلولی را نشان می‌دهد که کارگران مشغول جمع‌آوری کربوهیدرات‌ها یا ATP و یا خرید کارت‌های اجزای سلولی هستند. آن‌ها سپس از این منابع، در جهت ساخت آنزیم‌ها، هورمون‌ها یا دریافت‌کننده‌های هورمونی استفاده می‌کنند و یا به سم‌زدایی سلولی کمک می‌کنند که همه‌ی این کارها به دریافت امتیاز سلامتی کمک کرده و در پایان بازی، هر بازیکنی که امتیاز سلامتی بیش‌تری داشته باشد، برنده‌ی بازی خواهد بود.
این بازی، کاملاً مبتنی بر حقایق علمی سلول‌های بدن انسان بوده و توسط مجله‌ی Cell Science نیز به تایید رسیده‌است.
2. Evolution (2014)
این بازی با طراحی Dominic Crapuchettes, Dmitry Knorre, Sergey Machin از بازی‌های جذاب، در این ژانر به شمار می‌رود. به نقل از مجله‌ی علمی Nature در این بازی، تم علمی، نقش اساسی را بازی کرده و بازیکنان را ترغیب می‌کند تا هر‌چه بیش‌تر به این بازی بپردازند. با جمع‌آوری و ترکیب کارت‌های گوناگون از جمله (سخت‌پوستان، شاخ‌داران و گوشت‌خواران)، بازیکنان برای غلبه بر گرسنگی و شکار می‌جنگند تا کامل‌ترین و پرجمعیت‌ترین گونه را به وجود آورند.
اندازه و تعداد هر گونه و توکن‌های غذا، همگی در پایان بازی، برای برنده شدن هر بازیکن نقش اساسی ایفا می‌کنند. این بازی فکری قابلیت خلق بیش از 12000 گونه را دارد و بازیکنان می‌توانند گونه‌های ساخته‌ی خود را به دو گروه گیاه‌خوار و گوشت‌خوار تقسیم نمایند. اما همیشه خطر در کمین است و اگر شکار مناسبی در صفحه‌ی بازی نباشد، گونه‌ی گوشت‌خوار شما ممکن است مجبور شود گونه‌ی گیاه‌خوار خودتان را بخورد!
از بازی‌های بسیار موفق سال‌های اخیر بازی پَندِمیک با طراحی Jésus Torres Castro و Matt Leacock می باشد که از سال 2008 تا کنون بارها با ویرایش جدید تولید شده‌است. از آخرین ویرایش‌های این بازی، پَندِمیک ایبریا می‌باشد که داستان بازی در شبه‌جزیره‌ی ایبری در سال 1848 در جریان است. هر کدام از بازیکنان در نقشی مانند: پرستار، دریانورد و لوکوموتیوران، می‌بایست با همکاری یکدیگر، سرتاسر جزیره را بگردند تا درمانی برای 4 بیماری وبا، مالاریا، تب زرد و تیفوس پیدا کنند.
گاه از این بازی در سیستم‌های آموزشی مدارس استفاده می‌شود تا به دانش‌آموزان لزوم تصفیه‌ی آب و همچنین مشارکت همگانی در حفظ بهداشت آموزش داده شود.
این بردگیم مشهور با طراحی Jacob Fryxelius، از بهترین بردگیم‌های حال حاضر دنیا به حساب می‌آید. در این بازی، بازیکنان در تلاش‌اَند با مشارکت در پروژه‌های گوناگون، سیاره‌ی مریخ را به مکانی قابل‌سکونت تبدیل نمایند. در حقیقت کار بازیکنان بالا بردن سطح اکسیژن، آب و دما تا حدّی است که بتواند برای انسان‌ها قابل‌تحمّل باشد.
هم‌زمان، بازیکنان با ساخت زیرساخت‌ها و جای‌گذاری کاشی‌ها بر روی نقشه‌ی سیاره و همچنین بازی کارت‌های پروژه، سعی در به دست آوردن بالاترین امتیازات دارند.
این بازی جذاب و موفق با طراحی Elizabeth Hargrave از معدود بازی‌هایی است که طراحی منحصر‌به‌فرد آن بسیار چشمگیر است. در این بازی، هر یک از بازیکنان، صفحه‌ای در اختیار دارد که به 3 قسمت جنگل، چمنزار و زمین‌های مرطوب تقسیم می‌شود. کارت‌های پرندگان، متناسب با این زیستگاه‌ها بازی می‌شوند. برخی پرندگان با تخم‌گذاری، ذخیره‌ی غذا و به کارگیری قدرت‌های ویژه‌ای که دارند، امتیازات اضافی به ارمغان می‌آورند. قدرت برخی از پرندگان به بازیکن اجازه می‌دهد تا کارت جدیدی را از دسته‌ی کارت‌ها بردارد و اگر طول بال‌های آن پرنده از حدّی کم‌تر باشد، بازیکن می‌تواند آن کارت را برای امتیازات اضافی در پایان بازی نگه دارد.
مترجم: مریم قاسمیه
منبع:www.theguardian.com