راهنمای انتخاب بازی، متناسب با تعداد بازیکن‌ها و حال و هوای جمع
اگر قسمت قبلی مقاله را نخوانده‌اید دو پیشنهاد دارم: یا اینکه اول قسمت قبلی مقاله را بخوانید، یا اینکه اول پاراگراف زیر را بخوانید که بدانید مقاله درباره چیست و بعد مقاله را بخوانید. در حالت دوم هم، هر وقت که فرصت کردید به سراغ قسمت قبلی مقاله بروید.
در این مجموعه از مقاله‌ها، کمکتان می‌کنیم تا با توجه به تعداد بازیکن‌ها و حال و حوصله جمع برای انجام دادن بازی‌ها، بتوانید مناسب‌ترین بازی‌های رومیزی را برای خودتان انتخاب کنید. در قسمت قبلی، بازی‌های دونفره (مخصوص دو بازیکن یا مناسب برای دو بازیکن) را معرفی کردیم و در این قسمت می‌خواهیم برویم به سراغ بازی‌هایی که برای سه تا بازیکن مناسب هستند.
قسمت دوم: من، تو، او
راهنمای انتخاب بازی مناسب سه نفر، مطابق حوصله هر سه نفر
خیلی کم پیش می‌آید که بازی‌ها را سه نفره (یعنی برای بازی ۳ بازیکن) طراحی کنند. تعداد بازی‌های دو نفره خیلی زیاد است؛ تعداد بازی‌های ۲ تا ۴ نفره هم خیلی زیاد است، اما من تابحال بازی‌ای که روی جعبه آن نوشته شده باشد: مخصوص ۳ بازیکن ندیده‌ام. در میان بازی‌هایی که برای تعداد ۴ بازیکن یا بیشتر طراحی شده است، بعضی‌ها هستند که با تعداد کمتر (یعنی با ۲ یا ۳ تا بازیکن) بهتر از آب درمی‌آیند. چندتا از این نوع بازی‌ها را سوا کرده‌ام که به ترتیب قد (ببخشید، به ترتیب وزن!) معرفی می‌کنم.
فقط این یکی را هم بگویم: در انتخاب این بازی‌ها (از بین ده‌ها هزار بازی موجود در دنیا) سعی کرده‌ام آن‌هایی را که شاید در ایران پیدا شوند، یا حداقل زمانی در ایران پیدا می‌شدند و امید می‌رود که دوباره پیدا شوند، را انتخاب کنم تا شاید این مقاله بتواند گزینه مناسب خرید یا بازی کردن در یکی از کافه‌های بُردگیمی داخل کشور را در اختیارتان بگذارد.
یک بازی پَر وزن!
یکی از پارامترهای مهم در انتخاب بازی مناسب، چیزی است که به آن وزن بازی می‌گویند. بازی هرچه سبُک‌تر باشد، بازیکن‌ها آسان‌تر می‌توانند آن را یاد بگیرند و خیلی زودتر شروع به بازی کنند. پس بگذارید من هم همین پارامتر را برای دسته‌بندی بازی‌ها رعایت کنم و از سبُک به سنگین (و یک بازی فوق سنگین!) پیش بروم.
Hey, That’s My Fish!
آهای، اون ماهی مال منه!
این بازی رومیزی شکل و ظاهر ساده‌ای دارد، اما، واقعاً هم ساده است! همین بازی ساده موفق شده که چندین جایزه بین‌المللی معتبر را دریافت کند. در این بازی فکری، هر بازیکن باید با پنگوئن‌هایی که در اختیار دارد بیشترین تعداد ماهی را شکار کند. این بازی، صفحه ندارد در عوض، چندین کاشی (یا تایل) شش‌ضلعی کنار هم چیده می‌شوند تا محیط بازی فراهم شود. این‌ها توده‌های یخی شناور روی آب اقیانوس هستند و روی هرکدام از آنها از ۱ تا ۳ تا ماهی وجود دارد. در هر دور، بازیکن باید یکی از پنگوئن‌های خودش را یک خانه (در واقع یک توده یخی!) حرکت بدهد و توده یخی را که از آن حرکت کرده است برای خودش بردارد (یعنی ماهی‌های روی آن را شکار کرده است).
تا اینجای کار خیلی بچگانه و ابتدایی به نظر می‌رسد، اما بیایید این استراتژی را در نظر بگیرید: باید تا جایی که میتوانید به سراغ خانه‌هایی با تعداد ماهی بیشتر بروید، باید انتخاب کنید که کدام پنگوئن خودتان را حرکت دهید، و از همه مهم‌تر باید با برداشتن خانه‌های درست، کاری کنید که در جای درستی از توده‌های یخ، شکاف‌هایی بیفتد تا پنگوئن‌های دیگران امکان حرکت نداشته باشند. پس این بازی نه فقط برای کودکان، که برای بزرگسال‌هایی که اهل بازی‌های انتزاعی (در مایه‌های شطرنج) هستند هم جذابیت دارد.
توصیه: اگر یک یا دو بزرگسال هستید که می‌خواهید با یک یا دو کودک (بالاتر از ۸ سال) بازی کنید، بدون اینکه خودتان خسته شوید، این بازی برایتان مناسب است، چون همه میتوانید از آن لذت ببرید – شما از انتخاب استراتژی و تاکتیک، کودکان از دیدن پنگوئن‌ها، جمع کردن ماهی‌ها و احتمالاً برنده شدن از شما!
بازی‌های مگس وزن!
هنوز وزن بازی‌ها را خیلی بالا نبرده‌ایم؛ فقط چند گرم چربی به آنها اضافه می‌کنیم. این بازی‌ها هنوز قوانین ساده‌ای دارند اما تعداد اجزای آنها قدری بیشتر است و بازیکن‌ها گزینه‌های بیشتری برای انجام دادن دارند. با دو نمونه از این نوع از بازی‌ها آشنا شوید.
Alhambra
الحمرا
در این بازی وارد اسپانیای قرن ۱۳ میلادی می‌شویم و می‌خواهیم یکی از شاهکارهای معماری را خلق کنیم: کاخ الحمرا. برای این کار، بزرگ‌ترین معمارهای اروپا و کشورهای عربی با هم رقابت می‌کنند.
بازی از نوع چیدن کاشی (تایل) است، اما برخلاف بازی‌های متداول این سبک (مثل سردسته آنها، کارکاسون) همه بازیکن‌ها کاشی‌ها را در وسط میز کنار هم نمی‌چینند بلکه هر بازیکن سعی می‌کند کاشی‌های مناسبی بخرد و در جای مناسبی جلوی خودش بگذارد تا الحمرای بهتر و بزرگ‌تری نسبت به سایر بازیکن‌ها بسازد. در بازی رومیزی الحمرا ۴ نوع واحد پول مختلف وجود دارد که با رنگ‌های متفاوت مشخص شده‌اند. این پول‌ها به شکل کارت هستند و هر بازیکن تعدادی از آنها را در دستش می‌گیرد و متناسب با خواسته‌اش خرج می‌کند. وقتی کاشی جدید خریده می‌شود باید در جایی که قوانین دیوارکشی را نقض نکند گذاشته شود یا اینکه برای آینده رزرو شود. بازی الحمرا در ۳ قسمت به امتیازدهی می‌رسد و مهره هر بازیکن مطابق امتیازش در صفحه امتیازها پیش می‌رود تا برنده نهایی مشخص شود.
توصیه: اگر حوصله خواندن چندین صفحه دستورالعمل ندارید، اگر دلتان نمی‌خواهد در انبوهی از مهره‌ها و دانه‌های چوبی و پلاستیکی درون بازی غرق شوید و اگر نگران از بین رفتن فسفرهای باارزش مغزتان هستید، بازی فکری الحمرا (Alhambra) به دردتان می‌خورد.
دفترچه راهنمای فارسی این بازی را میتوانید از اینجا دریافت کنید.
Thebes
تِبِس
رقابتی دیدنی بین باستانشناس‌هایی که سرتاسر اروپا، شمال آفریقا و خاورمیانه را می‌گردند تا اطلاعات نابی را درباره پنج تمدن باستانی کشف کنند. بازیکن‌ها همان باستانشناس‌ها هستند و برای برنده شدن باید بیشترین اطلاعات ممکن و باارزش‌ترین آثار صنایع دستی باستانی را به دست بیاورند. شیوه اصلی بازی، حرکت دادن مهره (همان باستانشناس) روی صفحه و جمع کردن کارت است و در این میان، زمان اهمیت بسیاری دارد. یکی از واحدهای زمان در این بازی هفته است که صرف سفر یا حفاری و کاوش می‌شود. از مفهوم زمان در این بازی بسیار خلاقانه استفاده شده و با مکانیسم منحصر به فردی به اجرا در آمده است.
توصیه: اگر از بازی‌های سبْک کاشی‌گذاری (مثل الحمرا که بالاتر شرح دادیم) خوشتان نمی‌آید و دلتان می‌خواهد صفحه بزرگی را وسط بازیکن‌ها پهن کنید و با مهره روی آن حرکت کنید (مخصوصاً روی نقشه بخشی از جهان) و اگر حال و هوای ایندیانا جونز و لارا کرافت را می‌پسندید و خودتان را باستانشناس ماجراجو تصور می‌کنید، این بازی بسیار مناسبتان است.
حالا بازی‌های خروس وزن
حالا می‌توانیم بازی‌ها را یک کم پیچیده‌تر کنیم. منظورم بازی‌هایی است که تعداد اجزای بیشتری دارند و دفترچه راهنمای آنها قدری طولانی‌تر است. البته این‌ها هنوز از بازی‌های مخصوص بازیکنان مجرب محسوب نمی‌شوند. اگر خیلی اهل بازی‌های پیچیده نباشید احتمالاً دفعه اولی که بازی می‌کنید قدری گیج هستید و تا اواخر بازی همه زوایای آن را کشف نمی‌کنید و به اصطلاح دست‌تان نمی‌آيد اما یک بار که آنها را یاد بگیرید، هر دفعه بیشتر از دفعه قبل از آنها لذت خواهید برد و اگر مدتی بازی نکنید، خیلی زود دلتان برایشان تنگ می‌شود. این هم دو نمونه از بازی‌های خروس‌وزن:
Stone Age
عصر حجر
این بازی رومیزی خلاقانه برای طرفدارانش بسیار دوست‌داشتنی است: از صفحه‌اش با طراحی متفاوت و چشمگیر گرفته تا دانه‌های چوبی زیبایی که نشان دهنده منابع بازی هستند و کارت‌هایی که بدون یک کلمه نوشته با نمادهایی گویا طراحی شده‌اند. در بازی فکری عصر حجر باید کارگرهایی که داریم را برای جمع کردن منابع به جنگل (برای چوب)، تپه (برای آجر)، کوهستان (برای سنگ) و رودخانه (برای طلا) بفرستیم یا اینکه برای تهیه غذا راهی شکار کنیم. می‌توانیم کارگرها را افزایش بدهیم اما در این صورت غذای بیشتری هم لازم خواهیم داشت.
در این بازی از تاس استفاده می‌شود اما نمی‌توان آن را بازی شانسی دانست چون برای برنده شدن در آن، ترکیب خوبی از شانس و تاکتیک در کنار هم لازم است. مهم‌ترین کاری که بازیکن انجام می‌دهد، تصمیم‌گیری در گذاشتن کارگرها برای تأمین منابع، گرفتن ابزار، تولید کارگرهای جدید، بالا بردن سطح کشاورزی و دریافت کردن کارت‌های امتیازآور است.
توصیه: اگر از در دست گرفتن مهره‌های چوبی خوش‌تراش لذت می‌برید و دوست دارید بازی را با تقسیم کار بین عواملی که دارید پیش ببرید، اگر مدیریت منابع و امکانات را دوست دارید و اگر از وجود یک کم شانس در بازی ناراحت نمی‌شوید از انتخاب این بازی پشیمان نخواهید شد! از ۲ تا ۴ بازیکن می‌توانند آن را بازی کنند اما بازی ۲ نفره‌اش به اندازه ۳ یا ۴ نفره دلچسب نیست. تجربه شخصی من نشان داده که در بازی ۴ نفره (مخصوصاً اگر بیشتر بازیکن‌ها با بازی ناآشنا باشند) مدت فکر کردن هر بازیکن زیاد طول می‌کشد و هر نفر باید برای رسیدن نوبتش مقداری صبر کند، بنابراین بازی با ۳ بازیکن به نظرم از همه مناسب‌تر است.
دفترچه راهنمای فارسی آن را هم میتوانید از اینجا دریافت کنید.
Agricola: Family Edition
اَگریکولا: نسخه خانوادگی
در بازی Agricola: Family Edition باید کشاورزی و دامپروری کنید، مزارع و مراتع خودتان را گسترش بدهید و بر تعداد دام‌ها و محصولات کشاورزی خودتان بیفزایید. این بازی به شکل نوبتی انجام می‌شود و ۱۴ دور طول می‌کشد. در طول این مدت، بازیکن‌ها مزرعه و مرتع می‌خرند و دام و دانه پرورش می‌دهند تا اینکه زمان برداشت فرا برسد. در ۶ دور از ۱۴ دور بازی، زمان برداشت وجود دارد و بازیکن‌ها می‌توانند حاصل دسترنج خودشان را دریافت کنند.
در ابتدای بازی هر بازیکن فقط دو تا کارگر دارد که هرکدام می‌توانند یکی از بسیار کار موجود را در هر نوبت انجام بدهند. به‌مرور با بزرگ‌تر کردن خانه، می‌توان تعداد کارگرها را زیادتر کرد تا در هر نوبت تعداد کار بیشتری انجام شود. وقتی کارگرها زیاد می‌شوند، مشکل غذا دادن به آنها گریبان بازیکن را می‌گیرد و این موضوع ممکن است آن‌قدر جدی شود که به‌ناچار از محصولات تازه دروکرده خودش برای غذا استفاده کند یا حتی یکی دو تا از دام‌هایش را برای سیر کردن شکم کارگرهایی که دارد سر ببُرد!
توصیه: اینجا هم مثل بازی قبلی (عصر حجر) اگر از در دست گرفتن مهره‌های چوبی خوش‌تراش لذت می‌برید، مخصوصاً گاو و گوسفندهای چوبی ریزه‌میزه‌ای که باید در مراتع بگذارید، و اگر با حال و هوای روستایی و کارهای روستا خوش هستید و با روحیه‌تان سازگار است، اگر فکر می‌کنید که در تقسیم کار و انتخاب کارِ درست در موقعی که چندین کار برایتان ممکن است موفق هستید، حتماً از این بازی لذت خواهید برد.
فیلم راهنمای فارسی این بازی را میتوانید در اینجا تماشا کنید.
یک پیشنهاد دیگر: قبل از اینکه قلمرو بازی‌های خروس‌وزن سه نفره را ترک کنیم لازم است یک بازی دیگر را که جایش اینجا خالی بود معرفی کنم: Dominion . در این بازی، بازیکن نقش حکمفرمایی را بازی می‌کند که وارث نسل اندر نسل یک پادشاهی بزرگ است. بازی کاملاً به شکل کارتی انجام می‌شود و صفحه، مهره یا تاس ندارد. اگر از بازی‌های کارتی نسبتاً سریع لذت می‌برید و البته زبان انگلیسی را هم در حد معقولی بلد هستید، میتوانید از این بازی هم لذت ببرید.
سرانجام، یک بازی سنگین وزن
رسیدیم به بازی‌هایی که انجام دادنشان از عهده هر بازیکنی بر نمی‌آید و از حوصله خیلی‌ها خارج است، اما در عوض، اشخاصی که به این بازی‌ها علاقه دارند به‌طور افراطی به آنها می‌پردازند و از تک‌تک دقایق بازی (که معمولاً طولانی هم هست) لذت می‌برند.
Great Western Trail
مسیر بزرگ غرب
وارد حال و هوای غرب وحشی در ۱۵۰ سال پیش می‌شوید و می‌خواهید گله‌های پرشمار گاو را با قطار از یک شهر آمریکا به شهر دیگر ببرید. این کار اصلاً آسان نیست و دردسرهای بسیاری دارد.
بردگیم مسیر بزرگ غرب، صفحه نسبتاً بزرگی دارد که سراسر آن را مسیرهای راه‌آهن به‌طور درهم طی کرده است. یکی از مکانیسم‌های به کار رفته در بازی، حرکت نقطه به نقطه قطارها روی خطوط راه‌آهن روی صفحه بازی است. یکی دیگر از مکانیسم‌ها به کارت‌های بازی مربوط می‌شود و جور کردن کارت‌هایی که در اختیار داریم، نقشی مهم را در بازی ایفا می‌کند. این کارت‌ها، انواع نژاد گاوها را نشان می‌دهند و هر کدام (مطابق اهمیت آن نژاد از گاو در آن روزگار) امتیازی مخصوص خودشان دارند. کارت‌های بازی، نوشته‌های چندانی (به‌جز نام آن نژاد از گاو) ندارند و درنتیجه نیازمند دانستن زبان انگلیسی نیستند.
توصیه: اگر از نفس کشیدن در فضاهای گاوچرانی غرب وحشی لذت می‌برید و حوصله حدود ۳ ساعت بازی را دارید، این بازی می‌تواند شما را به لذت فراوان برساند.
این هم یک بازی فوق‌سنگین
می‌خواستم این بازی در این فهرست نگنجانم چون خودم شاهد بودم که چند نفر از بازیکنان (به علت سنگینی بازی) دچار گرفتاری‌های دیسک کمر و مشکلات ستون فقرات شدند! اما اگر واقعاً عزم‌تان را جزم کرده‌اید و تصمیم دارید در یک بازی صفحه‌ای مفصل و پیچیده غرق شوید، این بازی برایتان ایده‌آل است:
Through the Ages: A New Story of Civilization
در طول اعصار: داستانی جدید از تمدن
موضوع این بازی، ساختن تمدن است؛ تمدنی که نیازمند مقدار متناسبی از فناوری، دانش، فرهنگ، اقتصاد، تولیدات کارخانه‌ای، کشاورزی، و بالاخره قوای نظامی است. در تمام طول بازی، کارت‌هایی روی زمین چیده شده است که همه بازیکنان می‌توانند آن کارت‌ها را ببینند. هر کارت، مزیتی ایجاد می‌کند؛ از کمک به تولیدات گرفته تا معرفی حکمرانی تازه یا امکان تغییر نوع حکومت. اساس بازی، انتخاب درست این کارت‌ها و به‌کارگیری هوشمندانه آنها است. مثلاً با آنها می‌شود کارگاه، کارخانه یا مزرعه ساخت (و ارتقا داد)، یکی از عجایب معماری جهان را بنا کرد و از امتیازهای آن بهره برد، با ساختن دانشگاه، آزمایشگاه، کتابخانه و … سطح دانش، فناوری و فرهنگ را بالاتر برد و مردم تحت فرمان را خشنودتر کرد، و آرایش نظامی را تغییر داد یا تقویت کرد.
این بازی واقعاً طولانی است. روی جعبه‌اش نوشته ۱۸۰ تا ۲۴۰ دقیقه (یعنی ۳ تا ۴ ساعت) اما شما باور نکنید! اگر مصمم هستید که آن را انجام دهید، حداقل ۸ ساعت را برایش در نظر بگیرید. البته توجه داشته باشید که در موقع بازی کردن اصلاً متوجه این گذر زمان نمی‌شوید اما کم‌کم با روشن شدن هوا تعجب می‌کنید که چطور این‌قدر زمان گذشته است.
توصیه: برای اینکه این بازی را انتخاب کنید باید این سه چیز را داشته باشید: ۱- حوصله و اشتیاق کافی (و بیشتر از کافی) برای بازی کردن. ۲ – آشنایی با (و چه‌بسا تسلط بر) زبان انگلیسی، چون همه کارت‌ها نوشته‌هایی دارند که کلمات دشواری دارد. ۳ – همبازی‌های مناسبی که شرایط بازی را درک کنند و از اول مطمئن باشید که تا آخر همراهتان خواهند بود. اگر این شرایط فراهم باشد به شما قول می‌دهم که یکی از دلچسب‌ترین دقایق بازی عمرتان را تجربه خواهید کرد!