وای بر شاگردی که از استادش پیشی نگیرد!

معرفی و بررسی بازی «کاناگاوا / Kanagawa»

معرفي طراح، ناشر و تاریخچه‌‌ی بازی:

کاناگاوا، نتیجه‌ی هم‌کاریِ دو نفر از مشهورترین و برجسته‌ترین طراحان بازی فکری جهان، یعنی برونو کاتالا و شارل شوالیه است. البته نخستین بار نیست که این دو نفر در طراحی بازی، باهم مشارکت می‌کنند؛ به‌عنوان مثالی دیگر از همکاریِ این دو طراح فوق‌العاده، می‌توان از بازی بی‌نظیر Abyss (یا ژرفنا) نام بُرد که در سال 2014 روانه‌ی بازار شد. برونو کاتالا (فرانسه – 1963) را با بازی‌هایی هم‌چون 7 Wonders Duel، Five Tribes، Cyclades، Raptor، Kingdomino و چندین و چند شاهکار بی‌بدیل دیگر به‌یاد می‌آوریم. شارل شوالیه (فرانسه – 1966) نیز شاهکارهایی هم‌چون Abyss، Masques، Sultaniya، وایکینگ‌های دریانورد، Brix و… را در کارنامه‌ی خود دارد.

کاناگاوا، نخستین بار، در سال 2016 به بازار آمد و کماکان یکی‌از محصولات نسبتاً جدید کمپانی فرانسوی iello محسوب می‌شود. کمپانی یلو (فرانسه – 2004)، علی‌رغم سابقه‌ی نسبتاً کوتاهش در دنیای بازی‌های فکری، توانسته با جذب طراحان برجسته و تولید بازی‌هایی فوق‌العاده هم‌چون King of Tokyo، King of New York، دور دنیا در 80 روز، Oceanos و… اعتباری قابل‌توجه در بین تولیدکنندگان بازی‌ کسب کند.

Bruno Cathala & Charles Chevallier

تِم، روند داستاني و هدف بازي:

در کاناگاوا، بازیکنان، نقش شاگردانِ استاد بزرگ نقاشی ژاپن، کاتسوشیکا هوکوسای (1849-1760) را بازی می‌کنند. هوکوسای یکی‌از برجسته‌ترین چهره‌های فرهنگی در تاریخ هنر ژاپن به‌شمار می‌رود و تابلوهایش، جزو نمادهای شناخته‌شده‌ی هنر و به‌ویژه نقاشی ژاپنی است.

                                                                                                  تابلوی موج بزرگِ کاناگاوا، یکی‌از مشهورترین شاهکارهای کاتسوشیکا هوکوسای، نقاش ژاپنی

سال 1840 میلادی است و هوکوسای بزرگ تصمیم گرفته‌است با افتتاح آموزشگاهی نوین، دانش و تجربه‌ی کم‌نظیر خود را با جوانان علاقه‌مند به نقاشی در میان بگذارد. البته کلاس‌های آموزشی او، سخت‌تر از آن است که برای هنرجویانِ زیر 8 سال، مناسب باشد! هنرجویان باید از آموزه‌های استاد پیر پیروی کرده و شایستگی‌های خود را به اثبات برسانند. سوژه‌های اصلی (انسان‌ها، حیوانات، گیاهان و ساختمان‌ها)، پس‌زمینه‌ها و چشم‌اندازها و فصول مختلف سال، همه و همه، نکاتی هستند که یک نقاش چیره‌دست باید به آن‌ها بپردازد.

این علاقه‌مندان جوان باید دو مسیر مختلف امّا مرتبط به یکدیگر را طیّ کرده و لیاقتِ خود را به استاد ثابت کنند: مسیر اوّل، مسیرِ تجهیز و گسترش نگارخانه است و مسیر دوّم، مسیرِ خلقِ یک شاهکار…

مكانيزم‌ها:

کشیدنِ کارت (Card Drafting) – ساختِ اُلگو (Pattern Building) – به شانسِ‌ت اعتماد کن! (Press Your Luck!) – جمع‌آوری مجموعه (Set Collection) – گماشتنِ کارگر (جای‌گذاریِ آدمک) در صفحه (Worker Placement)

(برای شناخت کامل مکانیزم‌های بازی‌های فکری، می‌توانید مقاله‌ی «مکانیزم و انواع آن (در دنیای بازی‌های فکری)» مطالعه بفرمایید.)

دسته‌بندي: بازی استراتژی خانوادگی

امتیاز، رتبه و جوایز بین‌المللی:

کاناگاوا، درحالی‌که هنوز بیش‌از یک‌سال و اندی از ورودش به بازار نمی‌گذرد، توانسته با آرای کارشناسان، منتقدان و بازیکنان جدّی و حرفه‌ای بازی‌های فکری در سایت معتبر BoardGameGeek، به رتبه‌ی بسیار خوب 97 در بین بازی‌های خانوادگی دست پیدا کند.

امتیاز کاناگاوا در سایت BGG، 3/7 از 10 است که نشان‌دهنده‌ی ارزش‌های بالای آن است. 

قوانين و چگونگی بازي (GamePlay):

عناصر و اِلِه‌مان‌های مختلفی در کاناگاوا وجود دارند که امکانات ویژه‌ای را برای بازیکنان فراهم می‌کنند. مهم‌ترینِ این عناصر، “کارت‌ها” یا “اَلواح آموزش” (72 عدد) هستند که به بازیکنان امکان می‌دهند با استفاده از آموخته‌های خود در محضر استاد، نگارخانه‌های خود را گسترش داده و تابلوهایی زیبا خلق کنند. هر “لوح آموزش” از 2 بخش تشکیل می‌شود: سمت راست لوح، در پردازش تابلو به شما کمک می‌کند و سمت چپ لوح، شما را در تجهیز نگارخانه یاری خواهد کرد. این الواح، در صفحه‌ی بازی -که آموزشگاه هوکوسای است- پخش شده و بازیکنان، به‌فراخور از آن‌ها استفاده خواهند کرد.

هر دور از بازی، از مراحل مختلفی تشکیل می‌شود: پخش کردن کارت‌‌ها (الواح) در صفحه‌ی آموزشگاه، انتخاب یک کارت یا یک‌مجموعه از کارت‌ها، به‌کار بُردنِ کارت‌ها برای تجهیز نگارخانه یا خلقِ تابلوی نقاشی و در نهایت، گرفتنِ درس‌های تازه از استاد. یکی‌از مهم‌ترین مراحل بازی کاناگاوا و شاید مهم‌ترینِ آن‌ها، انتخاب کارت از صفحه‌ی مدرسه است؛ این‌جاست که شما، استراتژی هنرمندانه‌ی خود را اتخاذ کرده و خیزی بلند، برای اثبات توانایی خود به استاد برمی‌دارید. بازیکنان صبورتر، ممکن است به کارت‌های بیش‌تر و بهتری دسترسی پیدا کنند ولی باید مراقب بود که دِل و دِل کردنِ بیش‌ازحد، آبِ شما را گِل نکند! همیشه بهترین تصمیم‌ها را باید در درست‌ترین زمان‌ها گرفت… و بیش‌ازحد در مدرسه ماندن، لزوماً باعث نمی‌شود که شما تبدیل به نقاش بهتری شوید!

هر بازیکن، یک “کاشی سرآغاز” دریافت می‌کند که همان‌گونه که از نامش برمی‌آید، کار بازیکن از آن‌جا آغاز می‌شود؛ بخش بالایی این کاشی، مربوط به تابلو و بخش پایینی آن، مربوط به نگارخانه‌‌ی شماست. در ترسیم تابلوی خود -که از طریق چیدمان صحیح کارت‌ها (الواح) پُشت‌سرِ یکدیگر حاصل می‌شود- به موضوعات و سوژه‌های اصلی و تناسب و هم‌خوانیِ آن‌ها با پس‌زمینه‌ها و چشم‌انداز‌ها و از همه مهم‌تر، “فصل‌ها” توجه داشته باشید. هر لوح، دارای نماد یکی‌از چهار فصل سال است و اگر بتوانید در تابلوی خود چندین تصویر مختلف را که نماد “فصل”شان یکی باشد، درکنارهم ردیف کنید، امتیازاتی ویژه در انتظار شما خواهد بود. در این میانه، نقش “توکن‌ها” یا “فصل‌نماهای توفان” نقشی است بسیار مهم و تعیین‌کننده: “فصل‌نمای توفان” می‌تواند نقش هریک‌از چهار نماد دیگر را بازی کرده و جانشین هریک از آن‌ها بشود.

علاوه‌بر عناصری که گفته شد، “آدمک استاد بزرگ”، “آدمک استادیار”، 15 “توکن قلم‌مو” و 19 “دانشنامه” یا “دیپلم” نیز در بازی وجود دارد که هرکدام از آن‌ها در مراحل مختلف بازی، امکانات ویژه‌ای را در اختیار بازیکنان گذاشته و بر جذّابیت‌های بازی می‌افزایند.

سیستم امتیازشماری کاناگاوا کمی پیچیده است و انجامِ آن، نیاز به دقت دارد: شما به‌ازای هر لوح آموزش که در تابلوی نهایی‌تان باشد، به‌ازای هر مجموعه‌ از الواح هم‌فصل -که نماد “فصل”شان یکی است- در تابلوی نهایی‌تان، به‌ازای نشان‌های “تناسب” -که بر روی برخی الواح دیده می‌شود- موجود در تابلوی‌ نهایی‌تان، یک امتیاز می‌گیرید و بازیکنی که در پایان بازی، “آدمک استاد بزرگ” را در اختیار داشته باشد، مورد توجه ویژه‌ی هوکوسای قرار گرفته و 2 امتیاز ویژه نیز می‌گیرد.

میزان پیچیدگی و نیاز به زبان خارجی:

درجه‌ی سختی کاناگاوا، 2 از 5 است؛ این بدان معنی است که کارشناسان و کاربران سایت BGG، این بازی را -از لحاظ پیچیدگی- یک بازی «تقریباً ساده» ارزیابی کرده‌اند. راهنمای کاناگاوا -که به فارسی ترجمه شده و از طریق سایت شرکت سرزمین ذهن زیبا و کانال تلگرامی شرکت (@LBMiND)، در اختیار علاقه‌مندان عزیز قرار گرفته‌است- کمی طولانی و مبسوط به‌نظر می‌رسد ولی فراگیری قوانین آن، چندان دشوار نیست.

با توجه به وجود راهنمای فارسی، انجامِ بازی کاناگاوا هیچ نیازی به دانستنِ زبان خارجی ندارد!

تعداد و سنّ بازيكنان:

کاناگاوا یک بازی خانوادگی است که به‌شکل دو نفره، سه‌نفره و چهار نفره انجام می‌شود و معمولاً بهترین حالتِ آن، بازی چهار نفره است. سنّ مناسب برای کاناگاوا نیز 10 سال به‌بالاست. البته کودکان 8 یا 9 ساله‌ای که با بازی‌های فکری آشنایی داشته و اصطلاحاً حرفه‌ای هستند، مشکلی برای انجام بازی نخواهند داشت.

مدّت زمان بازي:

کاناگاوا مراحل مختلفی دارد که انجام آن‌ها به‌طور متوسط حدود 45 دقیقه طول می‌کشد. تعداد بیش‌تر بازیکنان، می‌تواند بازی را طولانی‌تر و احتمالاً جذّاب‌تر کند.

كيفيت قطعات و طراحي تصويري بازي:

صفحه‌ی حصیری، قطعات چوبی، کارت‌ها و تصاویر بازی کاناگاوا چنان نفیس و زیبا طراحی شده‌اند که می‌توانیم “طراحی” را “برگ برنده”ی آن بدانیم؛ این طراحی کم‌نظیر را خانم Jade Mosch، گرافیست و تصویرساز مشهور سوییسی، با الهام از نقاشی شرق دور و به بهترین شکل ممکن انجام داده‌است. 

از کارت‌های بی‌نظیرش که بگذریم، خلاقانه‌ترین بخش طراحی کاناگاوا، طراحی صفحه یا بورد آن است که بسیار زیباست و از جنس حصیر ساخته شده تا بیش‌ازپیش حسّ “شرقی بودن” را به بازیکنان القاء کند. این صفحه‌ی زیبای حصیری، در حقیقت، نمادی از آموزشگاه هوکوسای است.

گفتنی است که جِید ماش، برای طراحی گرافیکی بازی کاناگاوا، در سال 2016، کاندیدای دریافت جایزه‌ی بسیار معتبر Golden Geek نیز شد.

سخن پاياني:

در یک کلام، می‌توان گفت که کاناگاوا، علاوه‌بر همه‌ی محاسنی که به‌عنوان یک بازی فکری دارد، به‌عنوان یک اثر هنری، روح شما را نیز تازه می‌کند. گرچه شما واقعاً “نقاشی” نمی‌کشید ولی به‌راحتی در دنیای زیبا و پُرنقش‌و‌نگار کاناگاوا غرق شده و به توکیوی قرن نوزدهم سفر می‌کنید. دوستدارانِ هنر و نقاشی شرق و علاقه‌مندان به هنر آب‌رنگ نیز قطعاً از انجام این بازی، لذّتی ویژه و وافر خواهند بُرد. شما در کاناگاوا، نقش شاگردان هوکوسای مشهور را بازی می‌کنید و به‌قول “داوینچی” بزرگ، “وای بر شاگردی که از استادش پیشی نگیرد!”