همه‌ی آن‌چه که خوب است پیش‌از خرید بازی فکری بدانیم!
آیا امکان‌پذیر است که پیش‌از خرید یک بازی فکری، بتوان تشخیص داد که آن بازی، برای ما مناسب هست یا نه؟! این سوال، سوال بسیار مهمّی است که پاسخ به آن، از چندین جهت می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ مهم‌تر از همه این‌که می‌تواند از صرف وقت، انرژی و هزینه‌ی اضافی جلوگیری کند… اما به‌راستی چطور می‌توان به این سوال پاسخ داد؟ کدام دسته از اطلاعات در مورد یک بازی فکری اهمیت دارند و چگونه باید این اطلاعات را تحلیل کنیم؟
بازی‌های فکری نیز -مثل هر پدیده‌ی دیگری- به چندین و چند روش و براَساسِ چندین و چند پارامتر مختلف دسته‌بندی یا طبقه‌بندی می‌شوند. این پارامترها را می‌توان به این شرح برشمرد:
۱) سن بازی یا رده‌بندی سنی بازی: رده‌ی سِنّیِ یک بازی، به شما نشان می‌دهد که آیا این بازی، برای شخصی به سنّ‌وسال شما (یا هم‌بازی‌های شما / یا کودک شما) جذاب و مناسب هست یا نه! (گرچه این، یک جواب قطعی و حتمی نیست ولی تا حدّ بسیار زیادی قابل‌قبول و کمک‌کننده است).
2) تعداد بازیکنان و مدت زمان بازی: این پارامتر شاید در نگاه نخست، به‌اندازه‌ی سایر پارامترها بااهمیت به‌نظر نرسد ولی با کمی تأمل، اهمیت آن را در خواهیم یافت؛ برخی افراد به بازی‌های تک‌نفره یا دونفره علاقه‌دارند ولی برخی دیگر دوست دارند که در جمع‌های پنج یا شش‌نفره به بازی بپردازند! برخی‌از بازی‌ها بیش‌از یک‌ساعت طول می‌کشند و برخی دیگر، تنها 15 دقیقه! پس اگر می‌خواهید بازی‌ای بخرید که برای انجام دادنش دست‌کم نیاز به ۳ یا 4 هم‌بازی و یک‌ساعت یا یک‌ساعت‌ونیم وقت دارید، اول مطمئن شوید که می‌توانید ۳ یا 4 هم‌بازی و مقدار زیادی وقتِ خالی برای خود پیدا کنید!!
باید توجه داشت برخی‌از بازی‌هایی که قابلیتِ انجام شدن (مثلاً) به‌صورت دونفره تا هشت‌نفره را دارند، بهتر است که (مثلاً) چهارنفره یا پنج‌نفره بازی شوند؛ حضور بازیکنانِ بیش‌تر، ممکن است تا حدّی از جذابیت چنین بازی‌ای بکاهد.
3) میزان پیچیدگی یا سطح پیچیدگی بازی (Weight / Difficulty / Complexity): همواره پیش‌از خرید یک بازی، به میزان پیچیدگی (سنگینی / دشواری) آن دقت کنید؛ یک بازی بسیار پیچیده و دشوار، برای فرد یا کودکی که به‌تازگی وارد دنیای بازی‌های فکری شده، مناسب نخواهد بود و برعکس، یک بازی خیلی ساده، ممکن است برای یک بردگیم‌باز حرفه‌ای چندان جذاب نباشد!
4) میزانِ وابستگیِ بازی به زبان خارجی (معمولاً زبان انگلیسی) (Language Dependence): یک پارامتر بسیار مهم دیگر! برخی بازی‌ها ممکن است کارت‌ها یا صفحه‌هایی داشته باشند که روی آن‌ها نوشته‌هایی بعضاً طولانی به زبان‌های خارجی (معمولاً انگلیسی) موجود باشد. بازی‌های فکری، از “بی‌نیاز به زبان خارجی” تا “شدیداً نیازمند به زبان خارجی” دسته‌بندی می‌شوند. بدیهی است که اگر شما یا هم‌بازی‌های‌تان به زبان خارجی (انگلیسی) مسلّط نباشید، استفاده از چنین کارت‌هایی و در نتیجه، انجام چنین بازی‌هایی برای شما غیرممکن خواهد بود!
5) گونه یا گروه (Type) بازی: بازی‌های فکری بر اساس ایده‌های اصلی و هسته‌ی وجودی و ذاتی‌شان، به گونه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. برخی‌از مهم‌ترین گونه‌ها عبارت‌اند از بازی‌های خانوادگی (Family Games)، بازی‌های دورهمی (Party Game)، بازی‌های استراتژی (Strategy Games)، بازی‌های کودکانه (Children Games)، بازی های جنگی (War Games) و بازی‌های انتزاعی یا بازی‌های آبستره (Abstract Games).
مثلاً اگر شما، به‌دنبال یک بازی برای سرگرم شدن در جمع‌های خانوادگی هستید، یک بازی از گروه “بازی‌های خانوادگی” می‌تواند انتخاب درستی برای شما باشد…
6) زیرگروه (Category): پس‌از گروه‌بندی اصلی، بازی‌ها به چندین و چند زیرگروه مختلف و جذاب تقسیم می‌شوند که به “تِم”، “موضوع”، “فضا”، “داستان” یا در برخی موارد به نحوه‌ی انجام بازی‌ها اشاره دارند. مثلاً زیرگروه بازی‌های کارتی یا بازی‌های تاسی؛ بازی‌های فضایی، کشاورزی، اقتصادی، مسابقه‌ای و… این “تِم”ها و “داستان”ها می‌توانند به شما در تشخیصِ بازی مورد علاقه‌ی‌تان کمک کنند؛ برای نمونه، اگر شما به فضاهای ترسناک علاقه‌مندید، می‌توانید یک بازی از زیرگروه وحشت را انتخاب کنید.
7) مکانیزمِ بازی (Mechanism) یا مکانیکِ بازی (Mechanics): “مکانیزم”، ساختاری است که چگونگی یک بازی یا بخشی از یک بازی را شکل می‌دهد. بیش‌از ۵۰ مکانیزم مختلف در دنیای بازی‌های فکری وجود دارد، از جمله: چیدمان کاشی (مثل بازی هایو یا الحمراء)، کشیدن کارت و مدیریت کارت‌ها (مثل اکثر بازی‌های کارتی)، حراج و مزایده (مثل بازی مدرن آرت یا بازاک)، جای‌گذاری آدمک در صفحه (مثل بازی کارکاسونه یا اگریکولا) و…
ممکن است برخی‌از این مکانیزم‌ها برای برخی‌از افراد جالب و جذاب باشند و یا برعکس…!
8) امتیاز (Rate / Rating) و رتبه‌ی (Rank / Ranking) بازی: خوشبختانه منتقدان، کارشناسان و بازیکنان حرفه‌ای بازی‌های فکری، مُدام در حال بررسی، کارشناسی و ارزش‌گذاری بازی‌ها هستند. این ارزش‌گذاری‌ها بسیار اهمیت داشته و می‌توانند به ما در انتخاب یک بازی خوب و مناسب، کمک کنند؛ مثلاً اگر امتیاز یک بازی ۷/۹ یا ۸ از ۱۰ بوده و رتبه‌اش، رتبه‌ی ۲۰ یا ۱۵ بازی‌های استراتژی باشد، می‌توان به‌جرأت گفت که انتخاب خوبی برای علاقه‌مندان بازی‌های استراتژی خواهد بود…
9) جوایز و افتخارات بین‌المللی بازی: جوایز، یکی‌از سرراست‌ترین پارامترهایی هستند که می‌توانند ما را از کیفیت یک بازی مطمئن و خاطرجمع کنند…
10) طراح یا خالق بازی (Author / Designer): شما می‌توانید تا حدّ زیادی به طراحان شناخته‌شده و مشهور، اعتماد کنید. پیشینه‌ی یک طراح، مشخص می‌کند که -به احتمال زیاد- بازی جدید او چگونه از آب در خواهد آمد؛ برای مثال، ما بیش‌تر اوقات می‌توانیم به نابغه‌هایی مثل راینر کنیتسیا، ریچارد گارفیلد یا اووه روزنبرگ اعتماد کنیم چون بارها و بارها امتحان خود را پس داده و همواره در سطحی قابل‌قبول از استانداردها حرکت کرده‌اند. البته ناگفته پیداست که این حُکم، یک حُکم همیشگی نیست و حتی بهترین‌ها نیز می‌توانند اشتباه کنند…
11) کمپانی تولیدکننده‌ی بازی: کمپانی‌های بزرگ و معتبر، هرگز حاضر به از دست دادن نام نیک و شهرت خود نیستند؛ بنابراین وقتی بدانیم که یک بازی از فیلتر یک کمپانی بزرگ گذشته و انتشار جهانی یافته‌است، درمی‌یابیم که به احتمال زیاد از کیفیت بالایی برخوردار بوده‌است؛ نام کمپانی‌های معتبر، خیال ما را تا حدّ زیادی در مورد کیفیت مواد (Material) به کار رفته در بازی نیز راحت می‌کند؛ زیرا همان‌طور که گفته شد، کمپانی‌های بزرگ همواره به فکر حفظ کیفیت محصولات و حفظ نام نیک خود هستند. پگاسوس، می‌فر، کاسموس، ژیگامیک، دیز آو واندر و نام‌هایی از این دست، معمولاً متضمّن کیفیت یک بازی فکری خواهند بود…
و اما آخرین نکته: این اطلاعات را چگونه و از کجا می‌توان به دست آورد؟
برخی‌از این اطلاعات -مثل سن یا مدت زمان بازی- به‌اختصار، بر روی جعبه‌های بازی‌ها ذکر شده و قابل‌مطالعه و بررسی هستند. اما برای دریافت اطلاعات تخصّصی‌تر -مثل رتبه یا سطح پیچیدگی بازی- فقط باید به سایت‌ها یا مجلات تخصّصی بازی‌های فکری مراجعه کرد. در حال حاضر، معتبرترین سایت بین‌المللی برای دریافت اطلاعات بازی‌های فکری، سایتBoardGameGeek.com است که اطلاعاتش بسیار موثق و قابل‌اعتماد هستند و تمام اطلاعاتی که در بالا شرح داده‌شد، از طریق این سایت قابل‌دریافت می‌باشند.
شرکت سرزمین ذهن زیبا و سایت سیاره بازی، در تلاش‌اند تا با جمع‌آوری و بررسی روزآمدترین اطلاعات موجود راجع‌به بازی‌های فکری روز دنیا، بهترین‌ها را برای هم‌وطنان عزیز و علاقه‌مندانِ بازی‌های فکری فراهم کرده و در اختیار ایشان قرار دهد. شما می‌توانید اطلاعات مورد نیاز خود را از کارشناسان ما بخواهید و بدین‌شکل، پیش‌از خرید، شناختی نسبی از کالایی که می‌خواهید بخرید، به‌دست بیاورید…
باید توجه داشت که علاقه به بازی‌های فکری، امری است سلیقه‌ای و شما پس‌از مدتی بازی کردن و افزایش اطلاعات خود نسبت‌به بازی‌ها، می‌توانید “سلیقه”ی خود را به‌خوبی شناسایی کرده و بازی‌های مورد علاقه‌ی خود را -پیش‌از خرید- به‌راحتی تشخیص دهید…
علاوه بر این شرکت سرزمین ذهن زیبا همواره سعی کرده است که در هنگام معرفی بازی های فکری، موارد بالا را رعایت کند.