تو هرگز تنها قدم نخواهی زد

نگاهی به مکانیزم همکاری یا مشارکت

بازی‌های مشارکتی (Co-Operative Games / Co-Op Games) -که با توجه به سادگی عنوان اختصاری انگلیسی‌شون، می‌شه به‌شون بازی‌های کو-آپ هم گفت- همون‌طور که از اسم‌شون پیداست، بازی‌هایی هستن که در اون‌ها، بازیکن‌ها، بر خلاف رویه‌ی معمول در اکثر بردگیم‌ها، با همدیگه رقابت نمی‌کنن بلکه مشارکت یا همکاری می‌کنن و همدیگه رو شکست نمی‌دن بلکه خود بازی رو شکست می‌دن. ایده‌ی معرکه‌ایه، نه؟!

در چنین بازی‌هایی، یا همه‌ی بازیکن‌ها برنده می‌شن یا همه‌شون با هم طعم شیرین شکست رو می‌چشن. بنابراین بازی‌های مشارکتی -دست‌کم بعضی‌هاشون- شاید انتخاب‌های خوبی باشن برای آشنا کردن افراد جدید، مخصوصا اون‌هایی که از باخت خوش‌شون نمی‌آد -دست‌کم این‌جوری اگه ببازن، تنهایی نمی‌بازن (به قول لیورپولی‌ها، تو هرگز تنها قدم نخواهی زد).

البته بازی‌های مشارکتی رو نباید با بازی‌های تیمی (Team-Based Games)، مثل کدنیمز، سیکرت هیتلر یا دکریپتو اشتباه گرفت. در بازی‌های تیمی، بازیکن‌ها به دو یا چند تیم برابر یا نابرابر -به لحاظ تعداد نفرات- تقسیم می‌شن و هر تیم، هدف یا اهداف خودش رو دنبال می‌کنه و هدف (اهداف) هر تیم قطعا با هدف (اهداف) سایر تیم‌ها در تضاده. بعضی از این تیم‌ها ممکنه تک نفره باشن و یک نفر به‌تنهایی با بقیه رقابت کنه.

بازی‌های کو-آپ رو می‌شه و باید به دو دسته‌ی کاملا مشارکتی (Full Co-Op) و نیمه مشارکتی (Semi Co-Op) تقسیم کرد. در بازی‌های نیمه مشارکتی، بازیکن‌ها گاهی با هم همکاری و گاهی با هم رقابت می‌کنن و در پایان هم، یا یکی دو نفر برنده می‌شن یا همه می‌بازن (معمولا غیرممکنه که همه با هم برنده بشن).

در بازی‌های نیمه مشارکتی، معمولا همه‌ی بازیکن‌ها با هم یک هدف مشترک رو دنبال می‌کنن ولی بازیکن‌ها -یا بعضی از بازیکن‌ها- اهداف شخصی هم دارن که باید به‌شون برسن و در بعضی موارد، ممکنه هدف شخصی یک یا چند بازیکن، با هدف شخصی دیگران یا حتی با هدف مشترک بازیکن‌ها در تضاد باشه.

تضاد هدف یکی یا چندتا از بازیکن‌ها با هدف مشترک بازی، مکانیزم جدیدی رو به وجود می‌آره که به مکانیزم خیانت (Betrayal) معروفه در بازی‌های خائنانه (یا اگه بخوایم خیلی بامزه‌تر باشیم، بازی‌های خیانتی، بر وزن رقابتی و مشارکتی) (Traitor Games) -که معمولا یا مشارکتی هستن یا تیمی- یکی (یا چندتا) از بازیکن‌ها، با هویت (یا هویت‌های) مخفی، هدفی (یا اهدافی) رو دنبال می‌کنه (می‌کنن) که صددرصد در تضاد با هدف (یا اهداف) بقیه‌ست.

از بهترین بازی‌های خائنانه‌ی دنیا می‌شه به Nemesis، Mansions of Madness، Battlestar Galactica و Shadows over Camelot و از بهترین بازی‌های خائنانه که نسخه‌های ایرانی‌شون تولید شده‌ن، می‌شه به Dead of Winter، Avalon، Secret Hitler، One Night Werewolf، Werewords، Spyfall و البته مافیا اشاره کرد…

البته این وسط، بعضی از بازی‌ها هم به طرز عجیب و غریبی روی مرز رقابت / مشارکت، خیانت / حمایت و اعتماد / بی‌اعتمادی بندبازی می‌کنن (مثل ژرفاب (Deep Sea Adventure)).

از بهترین بازی‌های مشارکتی دنیا می‌شه به Gloomhaven، Pandemic، Spirit Island، Arkham Horror، Mage Knight، The 7th Continent و از بهترین بازی‌های مشارکتی که نسخه‌های ایرانی‌شون تولید شده‌ن، می‌شه به خدمه (The Crew)، دد آو وینتر (Dead of Winter) و کهنه‌سرباز (The Grizzled) اشاره کرد…