معرفي طراح، ناشر و تاریخچه‌‌ی بازی:
خالقِ بازی رومیزی هایو (یا کندو)، طراح، تصویرساز و نویسنده‌ی انگلیسی، جان یانی است. او -که بنیان‌گذار و مدیر کمپانی GEN42 نیز هست- بازی‌هایی همچون “بدو، خرگوش، بدو!”، “لوگان استونز” و ارتش قورباغه‌ها را در کارنامه‌ی خود دارد امّا بدون‌تردید مشهورترین بازیِ او، بازی هایو (2001) است. هایو یک بازی استراتژی انتزاعی است که در آن، شما درحالی‌که از “ملکه”ی خود حمایت می‌کنید، باید “ملکه”ی رقیب را محاصره کنید.
موفقیت بسیار زیاد بازی انتزاعی هایو و جوایز مختلفی که کسب کرد (از جمله Mensa Select در سال 2006)، یانی را بر آن داشت تا در سال‌های بعد، مُدام قطعات و مُهره‌هایی را به آن بیفزاید؛ هایو با “زنبور، مورچه، ملخ، عنکبوت و سوسک” شروع شد ولی بعدها “پشه، کفشدوزک و خرخاکی” نیز به آن اضافه شدند و نسخه‌ی “جیبی” آن (HiVE Pocket) نیز در سال ۲۰۱۰ به بازار آمد.
کمپانی‌های بزرگی همچون HUCH & Friends، Gigamic، Asmodee، Magellan، Vendetta و GEN42، از جمله کمپانی‌های تولیدکننده‌ی بازی HiVE -در زمان‌های مختلف- محسوب می‌شوند.
تصویری از جعبه بازی فکری HIVE
John Yianni
تِم، روند داستاني و هدف بازي:
از آنجا که هایو یک بازی استراتژی انتزاعی است، در مواجهه با آن، خیلی نباید به‌دنبال تِم یا روند داستانی باشیم! بازی‌های انتزاعی یا آبستره (Abstract) از درگیر شدن با موضوعات داستانی، پرهیز کرده و بر “استراتژی ناب” متمرکز می‌شوند. بردگیم هایو امّا بدون داستان هم نیست! در هایو، با حشراتی طرف هستیم که می‌کوشند از “زنبور ملکه”ی خود محافظت کنند! هرکدام از حشره‌ها، شیوه‌ی حرکت مخصوص به خود را دارند و هر بازیکنی که بتواند “ملکه”ی حریف را در “محاصره‌ی کامل” قرار دهد، برنده‌ی بازی خواهد بود.
مكانيزم‌ها: حرکت شبکه‌ای (Grid Movement) – چیدمانِ کاشی (Tile Placement)
(برای شناخت کامل مکانیزم‌های بازی‌های فکری، می‌توانید مقاله‌ی «مکانیزم و انواع آن (در دنیای بازی‌های فکری)» را در سایت LBMiND.com یا در کانال تلگرامی @LBMiND مطالعه بفرمایید.)
دسته‌بندي: بازی استراتژی انتزاعی
امتیاز، رتبه و جوایز بین‌المللی:
بوردگیم هایو در تازه‌ترین رده‌بندی سایت معتبر BoardGameGeek.com (در آغاز سال 2018 میلادی) با امتیاز بسیار خوب 7/3 از 10، در رده‌ی دهم بازی‌های انتزاعی جهان قرار گرفته‌است -که رتبه‌ای بسیار عالی محسوب می‌شود. در این رده‌بندی فقط و فقط بازی‌های PatchWork، Azul، Santorini، Onitama، Go، Sagrada و 3 بازی از مجموعه‌ی GiPF Project بالاتر از HiVE قرار دارند.
مهم‌ترین جوایزی که بازی فکری هایو موفق به دریافت‌شان شده، عبارت‌اند ازInternational Gamers Award در سال 2003 و Mensa Select در سال 2006؛ علاوه‌بر این، بردگیم هایو برای دریافت جوایز معتبر و ارزشمندی همچون Golden Geek، Spiel der Spiele و Juego del Año نیز کاندیدا بوده‌است.
قوانين و چگونگی بازي (Game-Play):
دو عامل مختلف را می‌توان در جذابیت و خاص بودنِ هایو موثر دانست:
1) شخصیت متفاوت مُهره‌ها
2) عدم وجود صفحه (Board)
هدف در بوردگیم هایو بسیار روشن است: هرگز و به هیچ قیمتی نباید اجازه دهید “ملکه”تان در “محاصره‌ی کامل” قرار بگیرد. مهره‌های بازی HiVE به‌شکل شش‌ضلعی هستند و معنای “محاصره‌ی کامل” این است که شش مهره از شش ضلع مختلف به “ملکه” بچسبند! نکته‌ی جالب این است که در این “محاصره” تفاوتی بین مهره‌های خودی و غیرخودی وجود ندارد! مهره‌های خودی نیز ممکن است بخشی از محاصره شده و باعث شکست شوند!
بنابراین، استراتژی دفاعی در هایو، بر مبنای “در اَمان نگه داشتنِ ملکه” تعریف و تبیین می‌شود. آزادیِ “ملکه” به‌هیچ‌وجه نباید به خطر بیفتد! در هنگام حمله نیز شما نمی‌توانید و نباید بدون گروییِ لازم دست به عمل بزنید!
هردو “ملکه” در آستانه‌ی “محاصره‌ی کامل” و شکست نهایی هستند!
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، هرکدام از مُهره‌های بازی رومیزی هایو، شخصیت و در نتیجه، رفتار و شیوه‌ی حرکت مخصوص به خود را دارا هستند: مورچه‌ها می‌توانند در یک نوبت، کُلّ کندو را زیرِ پا بگذارند و دور بزنند! ملخ‌ها از این‌سوی کندو به آن‌سو می‌جهند! عنکبوت‌ها در هر نوبت، سه خانه حرکت می‌کنند؛ نه بیش‌تر و نه کم‌تر! سوسک‌ها با قُلدری، از کندو بالا رفته و روی دیگران سوار می‌شوند! شیوه‌ی حرکتی سوسک‌ها و ملخ‌های هایو و تواناییِ آن‌ها برای حرکت از روی کندو (و نه لزوماً در کناره‌های آن) به آن‌ها امکان می‌دهد حتی واردِ خانه‌هایی بشوند -یا از خانه‌هایی خارج بشوند- که دهانه‌ی ورودی یا خروجی‌شان، از قُطرِ یک مهره، باریک‌تر است! کاری که سایر مهره‌ها به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند انجام دهند!
خود “ملکه”ها هم -درست مثل شاه‌های شطرنج- در هر نوبت فقط یک خانه حرکت می‌کنند؛ آن‌ها هم‌زمان مهم‌ترین و ضعیف‌ترین (یا آسیب‌پذیرترین) مهره‌های بازی هایو هستند!
در نسخه‌های جدیدتر، با اضافه شدنِ کفشدوزک، پشه و بالاخره خرخاکی (البته در برخی نسخه‌های غیررسمی، مهره‌های دیگری مثل سنجاقک نیز به بازی اضافه شده‌است)، جذابیت‌های هایو بیش‌تر هم شده‌است. حرکت کفشدوزک‌ها تقریباً ترکیبی از حرکت سوسک‌ها و عنکبوت‌هاست! خرخاکی‌ها -که از سوسک‌ها هم قُلدرتر هستند!- توانایی عجیب‌وغریبِ جابه‌جا کردنِ مهره‌ها را دارند؛ آن‌ها مهره‌های مجاور خود را بلند کرده و به‌سمت دیگری در کندو می‌فرستند! پشه‌ها نیز -که به‌اعتقاد من، حیرت‌انگیزترین و جالب‌ترین مهره‌ها هستند- می‌توانند با “نیش زدن” حشرات همسایه، خصوصیت آن‌ها را تقلید کنند! این اَمر، باعث می‌شود که پشه‌ها، یکی‌از مرموزترین و خطرناک‌ترین مهره‌های هایو تلقّی شوند زیرا در بسیاری موارد، حرکت بعدی‌شان قابل پیش‌بینی نیست؛ شما نمی‌توانید پیش‌بینی کنید که پشه‌ای که -مثلاً- به یک ملخ و یک سوسک چسبیده‌است، در نوبت خودش، حرکت کدام‌یک از آن‌ها را تقلید خواهد کرد!!
پشه (2007)، کفشدوزک (2010) و خرخاکی (2013)، مهره‌های اضافه‌شده به بازی اصلی
هر بازیکن، در نوبت خود، یکی‌از مهره‌هایش را به بازی می‌فرستد یا یکی‌از مهره‌هایی را که قبلاً واردِ بازی کرده، جابه‌جا می‌کند. از آنجا که صفحه‌ی بازی هایو، یک صفحه‌ی نامریی و مَجازی است، امکاناتِ حرکتی فراوانی در اختیار بازیکنان قرار می‌گیرد و آن‌ها می‌توانند با خلاقیت و دید دقیق خود، هر لحظه، بازی را به ابعادی تازه‌تر و تازه‌تر بکشانند.
در بازی فکری کندو، سه قانون بسیار مهم، برای به بازی آوردن و جابه‌جا کردنِ مهره‌ها وجود دارد:
1) هیچ مهره‌ای نمی‌تواند در بدوِ ورود، به یک مهره‌ی غیرهم‌رنگ بچسبد (البته بجُز دو مهره‌ی اوّل که ناگزیر باید به‌هم بچسبند و کندوی اوّلیه را شکل بدهند)! این، نکته‌ی بسیار مهمّی است که باعث می‌شود نگرانیِ بازیکنان را نسبت‌به نیروهای بیرونی حریف‌شان کاهش می‌دهد! دستِ‌کم می‌دانید که هیچ مهره‌ای نمی‌تواند مستقیماً از بیرون، به “ملکه”ی شما بچسبد! اگر این قانون وجود نداشت، کارِ دفاعی تقریباً غیرممکن می‌شد!
2) تا پیش‌از ورود “ملکه” به بازی، مهره‌ها نمی‌توانند از قدرت‌های خاصّ خودشان استفاده کرده و در کندو جابه‌جا شوند و “ملکه” نیز حتماً باید تا پیش‌از حرکت پنجم، به بازی بیاید.
3) هیچ مهره‌ای حق ندارد با حرکت خود، “پیوستگی” کندو را برهم بزند! همه‌ی اجزاء کندو (همه‌ی مهره‌ها) باید همواره به‌هم‌پیوسته باشند. قانون “پیوستگی کندو” در بسیاری از موارد می‌تواند باعثِ “آچمز” شدنِ مهره‌ها شود.
مورچه‌ی سفید و ملخ و کفشدوزک سیاه (در وسط تصویر) به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند حرکت کنند!
زیرا حرکتِ آن‌ها باعثِ ازهم‌گسیختگیِ کندو خواهد شد!
حتی اگر ندانیم که قصدِ جان یانی، خلقِ یک شطرنجِ نوینِ بدونِ‌صفحه بوده‌است، بازهم “شخصیت و رفتار متفاوت مهره‌ها”، “تلاش برای محاصره‌ی ملکه‌ی حریف” و “قانون پیوستگی کندو” درکنارهم باعث می‌شوند که هایو، ما را شدیداً به‌یاد شطرنج بیندازد و بی‌سبب نیست که در بسیاری موارد، از آن با عنوان “شطرنج حشرات” یاد می‌شود!
میزان پیچیدگی و نیاز به زبان خارجی:
همانند بسیاری‌از بازی‌های انتزاعی (مثل خود شطرنج)، یادگیریِ قوانینِ بازی انتزاعی هایو، نهایتاً 10 دقیقه طول خواهد کشید ولی شناسایی و کشفِ همه‌ی امکانات و استراتژی‌های آن، قطعاً به زمانی بیش‌از این نیاز خواهد داشت!
با توجه به وجود راهنمای فارسی (که می‌توانید از طریق سایت یا کانال تلگرامی شرکت سرزمین ذهن زیبا دریافت کنید: www.LBMiND.com / @LBMiND)، انجامِ بازی HiVE هیچ نیازی به دانستنِ زبان خارجی ندارد!
تعداد و سنّ بازيكنان:
هایو (مثل همه‌ی بازی‌های استراتژی ناب) یک بازی دو نفره و مناسبِ سنین 8 سال به‌بالاست. البته کودکان نیز ممکن است با آموزش دقیق و همراهی یک مربّی بتوانند هایو را بدون هیچ مشکلی بازی کنند.
مدّت زمان بازي:
بسته‌به میزان مهارت، تجربه و سنّ بازیکنان، هایو می‌تواند از 15 دقیقه تا 30 دقیقه طول بکشد. درست است که در بازی‌های انتزاعی باید دقیق و با تمرکز عمل کرد و همه‌ی جوانب را در نظر گرفت ولی نباید به‌بهانه‌ی فکر کردن و تصمیم گرفتن، بیش‌ازحد وقت تلف کرد! فراموش نکنیم که چه ببریم و چه ببازیم، همواره باید از بازی کردن لذّت ببریم…!
تصویری از هایو کربن (HiVE Carbon) / نسخه‌ی کلاسیک سیاه‌وسفید هایو
كيفيت قطعات و طراحي تصويري بازي:
مثل بیش‌ترِ بازی‌های جان یانی، تصویرسازیِ هایو نیز زاده‌ی هنر و خلاقیتِ خود اوست. یانی، طراحی تصویریِ بازی‌های Logan Stones، Army of Frogs و سایرِ بازی‌های کمپانی GEN42 را نیز شخصاً انجام داده‌است.
ممکن است بسیاری‌از ما، رابطه‌ی خوبی با حشرات نداشته باشیم و آن‌ها را “موذی” یا “نفرت‌انگیز” بدانیم امّا بازی با قطعاتِ خوش‌ساخت هایو -که از جنس پلاستیک فشرده هستند- قطعاً حسّ خوبی به شما خواهد داد!
سخن پاياني:
اگر طرفدارِ بازی‌های استراتژی انتزاعی هستید، بدون‌تردید پس‌از بازی کردنِ هایو، آن را در فهرست محبوب‌ترین بازی‌های فکری خود قرار خواهید داد. هایو، هدیه‌ای است کم‌نظیر برای بازیکنان دقیق، خوش‌فکر و صبور. اگر بخواهم نظر خودم را به‌عنوان یک علاقه‌مند بازی‌های فکری بیان کنم، باید بگویم در اوّلین مواجهه‌ام با هایو، به‌شدّت شگفت‌زده شدم و از Game-Play و مکانیزم ساده ولی عمیق‌اش واقعاً لذّت بردم و وقتی‌که در سال 2014، افتخارِ ملاقات با جان یانی (در نمایشگاه بزرگ بازی و اسباب‌بازی نورنبرگ – آلمان) نصیبم شد، متوجه شدم که با آدمی واقعاً خوش‌فکر، خلاق و پُر از ایده‌های مختلف و رنگارنگ طرف هستم! هایو قطعاً یکی‌از بهترین تجربه‌های من در زمینه‌ی بازی‌های فکری بوده و خواهد بود…