روزهایی را که «مونوپولی» در دنیای بازی‌های فکری یکّه‌تازی می‌کرد، به یاد دارید؟! به‌مدّتِ چند دهه، «مونوپولی» تنها بُردگیمی بود که هیجان و سرگرمی را با آموزه‌هایی از تجارت و اقتصاد درهم می‌آمیخت. بازی‌های فکری، در سال‌های اخیر و با ظهورِ بُردگیم‌هایی با موضوع «تجارت»، «داد و ستدِ منابع» و «شمّ اقتصادی» (بُردگیم‌های اروپایی) تحوّلی چشمگیر داشته و به محبوبیتی بسیار بیش‌تر از قبل دست یافته‌اند. در این سال‌ها، این 10 بازی توانسته‌اند به نمادهایی برجسته و شاخص در دنیای بازی‌های فکری تبدیل شوند:
1) کاتان (Catan – 1995):
شاهکارِ عالی‌جناب «کلاوس توی‌بِر» (Klaus Teuber) -که در ابتدا، با نام «مهاجران کاتان» (Settlers of Catan)Settlers of Catan) ارائه و بالطّبع شناخته می‌شد- شور و شوقی تازه در دنیای بازی‌های فکری به‌پا کرد. ایده‌ی اصلی بازی رومیزی «کاتان»، جمع‌آوری و خرید و فروشِ منابع و موادّ اوّلیه (غلّات، پشم، چوب، سنگ معدن و آجر) برای ساختِ «جادّه»، «اردوگاه» و «شهر» است. استراتژی‌ها و راه‌های پیروزی در «کاتان»، متعدّد و متنوّع‌اَند زیرا بازیکنان می‌توانند نقطه‌ی آغازِ بازی خود را انتخاب کرده و به‌جستجوی منابع و موادّ مختلفی بروند…
برای خواندن و دانلود راهنمای بازی کاتان اینجا را کلیک کنید…
2) تیکِت تو راید یا بلیتِ حرکت (Ticket to Ride – 2004):
موضوعِ این شاهکارِ «آلن آر. مون» (Alan R. Moon) که بزرگ و کوچک را مجذوبِ خود می‌کند، احداثِ خط آهن در مسیرهای از پیش تعیین‌شده و جمع‌آوری امتیاز و در عین حال، مسدود کردنِ مسیرهایی است که رُقبا برای احداثِ خط آهن، انتخاب کرده‌اند. در بردگیم «تیکِت تو راید»، خبری از جمع‌آوریِ منابع نیست ولی شمّ تجاری و اقتصادیِ شما، حسابی به چالش کشیده می‌شود. نکته‌ی بسیار مهم این‌که بازیکنان ممکن است بنا به نحوه‌ی بازیِ رُقبا و تغییراتِ مُداومِ صفحه‌ی بازی، احساس کنند که لازم است استراتژی احداثِ خط آهنِ خود را عوض کنند…
برای مشاهده ویدئوی آموزشی بازی فکری Ticket to Ride اینجا را کیک کنید…
3) عصرِ بُخار (Age of Steam – 2002):
«عصرِ بُخار» فامیلِ دورِ «تیکِت تو راید» است! در «عصرِ بُخار»، شما با چالش‌هایی عظیم روبه‌رو هستید؛ مهم‌ترینِ این چالش‌ها، ساختنِ نیرومندترین لوکوموتیوها و بزرگ‌ترین شبکه‌ی رِیلی است. هم‌چنین باید تلاش کنید سودآورترین محموله‌ها را جابه‌جا کرده، شرّ طلبکارها را کم کنید و بیش‌ترین بازگشتِ سرمایه را داشته باشید. ضمناً شهرسازی را هم فراموش نکنید! «عصرِ بُخار»، شاهکارِ «مارتین والاس» (Martin Wallace)، بعدها جای خود را به «بُخار» (Steam – ایضاً از جناب «والاس»!) داد و چندین و چند توسعه‌دهنده‌ی مختلف را نیز به خود دید…
4) پاور گرید یا شبکه‌ی قدرت (Power Grid – 2004):
هر بازیکن، نماینده‌ی یک کمپانی مولّد نیرو است و تلاش می‌کند برق شهرها را تأمین کند. در طول بازی، هر بازیکن، با شرکت در حراج، نیروگاه می‌خرد، موادّ اوّلیه خریده و برق تولید می‌کند و شبکه‌ای از شهرها را تحت پوشش برقِ تولیدی در نیروگاه‌های خود قرار می‌دهد. در پایان، بازیکنی که بیش‌ترین شهرها را تحتِ پوشش برق‌رسانیِ خود گرفته باشد، برنده‌ی بازی خواهد بود. شاهکارِ «فریدمان فریزِه» (Friedemann Friese)، از سال 2004 تا به امروز، چندین و چند توسعه‌دهنده و نسخه‌ی ویژه را به خود دیده‌است…
برای خواندن و دانلود راهنمای بازی Power Grid اینجا را کلیک کنید…
5) ویتی‌کالچِر یا پرورشِ انگور (Viticulture – 2013):
اگر «اَهل»اَش باشید، قطعاً از بازی viticulture لذّت خواهید بُرد! شما و هم‌بازی‌های‌تان، تاکستان‌هایی را در ناحیه‌ی «توسکانی» به ارث بُرده‌اید و باید بکوشید کسب و کارِ خود را به بیش‌ترین رونقِ ممکن برسانید. شما، کارِ خود را با قطعه زمینی کوچک و سه کارگر، آغاز کرده و اندک اندک کارگرهای بیش‌تری استخدام کرده و کار و کاسبیِ خود را توسعه می‌دهید. این کارِ مشترکِ «جِیمی استِگ‌مایِر» (Jamey Stegmaier) و «آلن استون» (Alan Stone)، شراب‌نخورده مستِ‌تان می‌کند…
6) تِرا میستیکا یا سرزمین اسرارآمیز (Terra Mystica – 2012):
در بازی رومیزی «تِرا میستیکا»، شما، افرادِ یکی از 14 نژاد مختلف هستید و تنها راهِ رشد و پیشرفت‌تان، رقابت با سایرِ بازیکنان بر سرِ قابلِ سکونت کردنِ زمین‌های مجاور است؛ به بیانی دیگر، شما تلاش می‌کنید تا زمین‌های مجاورِ زمینِ خود را شبیهِ زمینِ خودتان کنید! بازیکنان باید با جمع‌آوریِ منابع و موادّ اوّلیه و به‌کارگیریِ هوشمندانه و استراتژیکِ آن‌ها، ساختمان‌سازی کرده و پول به‌دست بیاورند. این بازی، ایده‌های اقتصادی فوق‌العاده‌ای در خود دارد؛ مثلاً این‌که رقابت با رُقبا، می‌تواند شما را قوی‌تر کند…
7) پروژه‌ی گایا (Gaia Project – 2017):
«پروژه‌ی گایا»، شاهکارِ «هِلگِه اوشتِرتاگ» (Helge Ostertag) و «یِنس دروگه‌مولِر» (Jens Drögemüller) -که در سال 2017 به بازار آمد- دنباله‌ای است بر «تِرا میستیکا»؛ در «پروژه‌ی گایا»، شما باید سیّاره‌های مجاورِ سیّاره‌ی خود را قابلِ سکونت کرده و تمدّنِ خود را رشد و گسترش دهید. بسیاری از گِیمرهای حرفه‌ای، «پروژه‌ی گایا» را به «تِرا میستیکا» ترجیح می‌دهند زیرا چیدمان و آماده‌سازیِ ابتداییِ «پروژه‌ی گایا» قابل‌تغییر بوده و بازیکنان، در هر بازی، می‌توانند تجربه‌ای کاملاً متفاوت را از سر بگذرانند…
8) اگریکولا (Agricola – 2007):
در بازی فکری «اگریکولا»، شما، نقش یک کشاورز را بازی می‌کنید؛ خانه‌ای دارید و همسری؛ وقت‌تان نیز صرفِ شخم زدنِ زمین، جمع‌آوریِ چوب، رسیدگی به حیوانات و گسترشِ مزرعه‌تان می‌شود. بازیکنی که بیش‌ترین امتیاز را داشته باشد، برنده‌ی بازی خواهد بود. این بازی -که در سال 2008، جایزه‌ی «گُلدِن گیک» (Golden Geek) را به‌عنوان بهترین بازی سال، دریافت کرد- هنوز و بعد از یک دهه، رتبه‌ی عالی خود را در سایت «BGG» حفظ کرده‌است. «اووِه روزنبِرگ» (Uwe Rosenberg)، طرّاح بازی، بعدها بازی «لو هاور» (Le Havre) را به بازار فرستاد -که دنباله‌ای بر «اگریکولا» بود…
برای خواندن و دانلود راهنمای بازی رومیزی Agricola اینجا را کلیک کنید…
9) سایث یا داس (Scythe – 2016):
بازهم «جِیمی استِگ‌مایِر» (Jamey Stegmaier) و این بار، ایده‌ی ساختِ یک موتور بزرگ اقتصادی و تحتِ کنترل گرفتنِ کُلّ اروپا! داستان بازی Scythe، در دهه‌ی 1920 و در دولت‌شهری خیالی، به‌نامِ «فکتوری» (Factory / به‌معنای «کارخانه») اتّفاق می‌افتد. بازیکنان، زمین‌ها را تصاحب کرده، منابع اوّلیه به‌دست می‌آورند، جمعیت تشکیل داده و با به‌کارگیریِ «مکانیک»ها، نفوذِ خود را گسترش می‌دهند. در «سایث» زیاد نمی‌توانید به شانس خود متّکی باشید و کاملاً نیازمند تفکّر استراتژیک هستید…
برای خواندن و دانلود راهنمای بازی رومیزی Scythe اینجا را کلیک کنید…
10) ترو دی اِیجِز یا در گذر زمان: داستان تمدّن (Through the Ages: A Story of Civilization – 2006):
در ذات خود، «ترو دی اِیجِز» یک بازی اقتصاد-محور است امّا از منظری دیگر، بازیِ بنا کردنِ یک دنیای تمام و کمال است. داستان، داستانِ جمع‌آوری و مدیریتِ منابع و موادّ اوّلیه است به‌علاوه‌ی انتخاب رهبر، اکتشافات و استفاده از تکنولوژی، ارتش، فرهنگ و دانش. علی‌رغم وجود صدها کارت و دفترچه‌ی هزارصفحه‌ایِ قوانین، «ترو دی اِیجِز»، شاهکارِ «ولادا خواتیل» (Vlaada Chvátil)، هنوز هم یکی از محبوب‌ترین و پُرطرفدارترین بازی‌های دو دهه‌ی به‌شمار می‌آید…
نویسنده: تیم لِمکی (Tim Lemke)
مترجم و بازنویس: کیومرث قنبری آذر