پاور گرید یه یورو-گیم بی‌نظیره!
ایمهوتپ یکی از بهترین یورو-گِیم‌هاییه که تابه‌حال بازی کرده‌م!
یورو-گیم خوب می‌خوای؟ کنکوردیا!
اصطلاح یورو-گیم (Euro-Game) یا بازی اروپایی، یکی از اصطلاحاتیه که تو جوامع بُرد-گیمی زیاد به کار می‌ره؛ حالا بیاین یه نگاهی بندازیم ببینیم دقیقاً به چه بازی‌هایی می‌شه گفت یورو-گِیم…
سَر‌وُ‌کلّه‌ی یوروگیم‌های امروزی، اوایلِ دهه‌ی 60 میلادی در آلمان پیدا شد (و به همین دلیل، به یوروگیم‌ها، جرمن-گیم یا بازی آلمانی هم گفته می‌شه) و مهم‌ترین و اساسی‌ترین تفاوت‌شون با بازی‌های آمریکایی (Ameri-Games یا به عبارت دقیق‌تر American-Style Board-Games) این بود که بازیکن‌های یوروگیم‌ها، مستقیماً با هم درگیر نمی‌شدن و به قولِ معروف، هر بازیکن، کارِ خودش‌و می‌کرد و راه خودش‌و می‌رفت و اگر هم تأثیری بر بازیِ دیگران می‌ذاشت، غیر-مستقیم بود؛ مثلاً بازیکن‌ها مجبور نبودن برای بیرون کردنِ هم از یه منطقه، با هم بجنگن!
این قضیه رو این‌طوری تحلیل می‌کنن که آلمانِ بعد از جنگ دوّم، بیش‌تر به تولید و آفرینش تمایل داشت تا به جنگ و ویرانی (به بقیه‌ی ویژگی‌های یورو-گِیم‌ها بعداً اشاره می‌کنیم)! سبکِ آلمانی (German Style) خیلی زود به کشورهای دیگه‌ی اروپایی هم نفوذ کرد و کشورهایی مثل فرانسه، هلند، سوئد و… هم شروع به تولید بازی‌هایی با مشخّصات بازی‌های آلمانی کردن…
یکی از اوّلین بازی‌هایی که معولاً اَزش به‌عنوان پدر-جدّ یوروگیم‌های امروزی نام می‌بَرن، بازی Acquire بود که در سال 1964 تولید و ارائه شد. این بازی رو سید ساکسون -که اتّفاقاً آمریکایی بود!- طرّاحی کرده بود و موضوع بازی هم ساخت و گسترشِ هتل‌های زنجیره‌ایِ ترازِ اوّل و کسب درآمد بیش‌تر بود. در دهه‌های 70 و 80 میلادی، یورو-گِیم‌ها افزایش چشمگیری داشتن و خیلی از کشورهای اروپایی به تولید و ساختِ اون‌ها مشغول شدن ولی بدون تردید، نقطه‌ی عطف یورو-گِیم‌ها، سال 1995 و خلقِ کاتان بود.
Acquire (1964)
کلاوس توی‌بِر -که اون زمان، 43 سال داشت- یه تکنیسین دندان‌سازی بود که به‌شکل پاره‌وقت، به طرّاحی بازی‌های فکری هم می‌پرداخت؛ اون در سال 1999 و پس از موفقیت عجیب و غریبِ کاتان، دندان‌سازی رو رها کرد و یه طرّاح تمام‌وقتِ بازی‌های فکری شد… و امروز، برای توصیف بزرگی‌ش در دنیای بازی‌های فکری، کافیه که به این شکل معرفی‌ش کنیم: خالق کاتان!
کاتان (یا به عبارتی کتان)، نه تنها تبدیل به موفق‌ترین و پُرفروش‌ترین بازی کلاوس توی‌بِر و یکی از موفق‌ترین و پُرفروش‌ترین بازی‌های همه‌ی اعصار شد بلکه اتّفاقِ مهم‌ترِ دیگه‌ای رو هم رقم زد: کاتان، پای یورو-گِیم‌ها رو به خارج از اروپا (به‌ویژه آمریکا) باز کرد و توجه دنیا رو به یورو-گِیم به‌عنوان یک ژانر یا یک سبک مستقل جلب کرد…
Catan (1995)
خب حالا برگردیم سرِ موضوع اصلی‌مون: به چه بازی‌هایی می‌گن یوروگیم؟ یا ویژگی‌های اصلیِ یوروگیم‌ها کدوم‌ها هستن؟ همون‌طور که گفتیم، اوّلین و بُنیادی‌‌ترین تفاوتِ یورو-گِیم‌ها با اَمریکن-گِیم‌ها، این بود -و هنوز هم هست- که یورو-گِیم‌ها به‌جای جنگ و درگیریِ مُستقیم، بیش‌تر بر روی جمع‌آوری منابع و مصالح، افزایش تولید و گسترش اقتصادی تأکید داشتن؛ در برخی از بازی‌های اروپایی، بازیکن به‌قدری روی بازی خودش و استراتژی خودش تمرکز می‌کنه که اصلاً فرصت نمی‌کنه بررسی کنه که دیگران دارن چی‌کار می‌کنن -چه برسه به درگیری مُستقیم!
نگفته پیداست که همه‌ی یورو-گِیم‌ها لزوماً در اروپا و به دست طرّاح‌ها و تولیدکننده‌های اروپایی تولید نمی‌شن ولی همه‌شون ویژگی‌های سبکی و مشخّصاتِ سیستماتیکی دارن که اَزشون یه ژانر یا بهتره بگیم یه گونه‌ی کاملاً مستقل، جذّاب و پُرطرفدار می‌سازه:
1) در یوروگیم‌ها، تلاش‌های اقتصادی، عمران، راه‌سازی و پیشرفت در تولید و افزایش سرمایه، جایگزینِ درگیری‌های مستقیم، جنگ و کشورگشایی می‌شه و در حقیقت، رقابت، جای مبارزه رو می‌گیره…
2) در یوروگیم‌ها، عموماً نقش تفکّر استراتژیک و برنامه‌ریزیِ بلندمدّت (و مهارت در بازی) خیلی بیش‌ترِه تا شانس و اقبال! معمولاً بلافاصله بعد از هر اتّفاقِ اصطلاحاً شانسی (مثل پرتاب تاس)، بازیکن درگیرِ یه تصمیم‌گیری استراتژیک (بر اساس همون اتّفاقِ شانسی) می‌شه که همین تصمیم‌گیری، تأثیرِ اون اتّفاق رو کم‌رنگ می‌کنه!
3) یکی دیگه از ویژگی‌های یوروگیم‌ها، تنوّع مکانیزم‌هاست؛ طرّاح‌های یورو-گِیم‌ها تلاش می‌کنن مکانیزم‌هایی رو به کار بگیرن که با تِمِ بازی‌هاشون تناسب و هم‌خوانی داشته باشه (یورو-گِیم‌ها تِم‌های مشخّصی دارن… مثل خرید و فروش و تجارت در روم باستان یا ساخت‌وساز و اکتشاف در فضا!)… مکانیزم‌های جدید زیادی در این بازی‌ها به کار گرفته شدن و از مکانیزم‌های تکراری مثل پرتاب تاس، حرکت و زدنِ مُهره‌ی حریف یا مثلاً بُردنِ تریک (Trick-Taking: مکانیزمِ بازی شدنِ چند کارت -معمولاً نفری یک کارت- در هر دست و رسیدنِ همه‌ی کارت‌ها به بازیکنی که کارتی رو بازی کرده که طبق قوانین بازی، از بقیه سَرِه!)، تا حدّ ممکن، پرهیز شد… استوارت وودز (Stewart Woods) در کتاب بازی‌های اروپایی (Euro-Games)، این 6تا مکانیزم رو به‌عنوان مکانیزم‌های رایجِ یورو-گِیم‌ها معرّفی می‌کنه:
الف) چیدمان یا جای‌گذاریِ کاشی (Tile Placement)
ب) حراج / مزایده (Auction / Bidding)
ج) معامله / مذاکره (Trading / Negotiation)
د) جمع‌آوری مجموعه (Set Collection)
ه) کنترل منطقه (Area Control)
و) جای‌گذاریِ آدمک یا گُماشتنِ کارگر (Worker Placement)
به این مکانیزم‌ها می‌شه مکانیزم‌هایی مثل راه‌سازی (Route Building)، صفحه‌ی چند-چیدمانی (Modular Board) یا آماده‌سازی متغیّر (Variable Set-Up) و چند مکانیزم دیگه رَم اضافه کرد…
4) در یوروگیم‌ها معمولاً خبری از حذف بازیکن‌ها نیست؛ یعنی این‌که همه‌ی بازیکن‌ها تا آخر در جریان بازی باقی می‌مونن و احتمالاً شانس پیروزی هم دارن…
5) یوروگیم‌ها -ظاهراً- آغازگر رویکردِ نوشته شدنِ نام طرّاحِ بازی (به‌عنوان خالق و پدیدآورنده‌ی بازی) بر روی جعبه بودن و به همین دلیل، اون‌ها رو با نام بازی‌های طرّاح (Designer-Games) هم می‌شناسیم…
6) نقشِ تصویرسازی، طرّاحیِ هنری و کیفیتِ قطعات در یوروگیم‌ها بسیار پُررنگِه و در اون‌ها معمولاً قطعات چوبی خیلی بیش‌تر دیده می‌شه تا قطعات پلاستیکی یا فلزّی…
7) در یوروگیم‌ها، معمولاً روش‌های زیاد و متفاوتی برای کسب امتیاز و رسیدن به پیروزی وجود داره و معمولاً در پایان بازی، هیچ‌کدوم از بازیکن‌ها -حتی بازیکن‌های ضعیف‌تر- دست‌خالی نمی‌مونن و هرکسی به اندازه‌ی تلاشی که کرده، امتیازاتی کسب می‌کنه…
از خیل بی‌شمارِ این بازی‌ها می‌شه به بازی‌هایی مثل کاتان، پورتو ریکو، پنج قبیله، کونکوردیا، دجله و فرات (Tigris and Euphrates)، عجایب هفت‌گانه، اگریکولا، کاورنا، استانبول، تراژان، تِرا میستیکا، اَلحَمرا، استون ایج، برَس، اِسکان در مرّیخ (Terraforming Mars)، و… و از بین طرّاح‌های مشهورِ یورو-گِیم‌ها می‌شه به راینر کنیتسیا، مارتین والاس، مَک گِرتس، وولفگانگ کرامر، ویتال لاسِردا، برونو فدوتی، اشتفان فِلد، جِیمی استِگمایر، برونو کاتالا، آلن آر. مون، ولادا خواتیل، آنتوان باوزا، رودیگر دورن و… اشاره کرد…
نویسنده: کیومرث قنبری آذر
عالی بود