نگاهی به بازی وَزَبی یا وازابی (Wazabi)
↑تصویری از جعبه‌ی بازی وزبی↑
معرفي طرّاح، ناشر و تاریخچه‌‌ی بازی:
وزبی در سال 2008 به بازار آمد و به‌زودی توانست در لیست پُرفروش‌ترین بازی‌های کمپانی ژیگامیک قرار بگیرد. کمپانی فرانسوی ژیگامیک، در سال 1991، به دست سه برادر فرانسوی به نام‌های «استفان»، «لودوویک» و «ژان‌کریستف ژیرس» بنیان گذاشته شد و با تولید بازی‌های بسیار باکیفیت چوبی، مانند کوریدور، کوارتو و پیلوس، به شهرت جهانی رسید.
«گیلم دبریکون»، طرّاح فرانسوی وزبی، طرّاح چندان نامداری نیست! او یک وکیل است و به نظر می‌رسد که وزبی، تنها طبع‌آزمایی او در زمینه‌ی خلق بازی‌های فکری باشد.
↑Guilhem Debricon↑
تِم، روند داستاني و هدف بازي:
بازیکنان، بازی را با 3 کارت و 4 تاس آغاز می‌کنند و برنده، کسی است که بتواند زودتر از بقیه، از شرّ همه‌ی تاس‌هایش خلاص شود! نکته این است که شما، با از دست دادنِ تاس‌های‌تان، ضعیف و ضعیف‌تر می‌شوید… اگرچه به پیروزی نزدیک‌تر می‌شوید! در حقیقت، شما برای خلاص شدن از شرّ تاس‌ها (دادنِ آن‌ها به دیگران یا خارج کردن‌شان از بازی)، به دستورات کارت‌ها نیاز دارید و برای اجرایی و عملی کردنِ دستورات کارت‌ها، به خوش نشستنِ تاس‌ها! هرچه تاس‌های بیش‌تری در دست داشته باشید، امکانِ این‌که بهتر بتوانید از کارت‌ها استفاده کنید، بیش‌تر خواهد بود و در حقیقت، با از دست دادنِ تاس‌ها، اگرچه به پیروزی نزدیک‌تر می‌شوید، ابزارهای پیروزی خود را از دست داده و تضعیف می‌شوید! تیم فوتبالی را در نظر بگیرید که هر وقت یکی از بازیکنانش گُلی به ثمر می‌رساند، آن بازیکن را از بازی خارج کند! تیم با این گُل، به پیروزی نزدیک‌تر ولی با از دست دادنِ بازیکنش، 10 نفره می‌شود!
مكانيزم‌ها: «مدیریت دست یا مدیریت کارت‌ها» (Hand Management) و «پرتاب تاس» (Dice Rolling)
دسته‌بندي: بازی دورهمی (پارتی‌گِیم) / بازی خانوادگی / بازی کارتی
امتیاز، رتبه و جوایز بین‌المللی: در حال حاضر، سایت BGG، امتیاز نه‌چندان خوب 5/9 را برای وزبی ثبت کرده‌است. وزبی در بین پارتی‌گیم‌ها، رتبه‌ی 387 را دارد.
قوانين و چگونگی بازي (GamePlay):
همان‌طور که گفته شد، هر بازیکن، بازی را با 4 تاس و 3 کارت آغاز می‌کند و برنده، کسی است که بتواند زودتر از بقیه، از شرّ تاس‌هایش خلاص شود! برای خلاص شدن از شرّ تاس‌ها، باید آن‌ها را یا به سایر رُقبا قالب کرد یا از بازی خارج کرد! امّا چطور؟!
بیایید عجله نکنیم و اوّل، نگاهی به تاس‌ها بیندازیم: همه‌ی تاس‌های wazabi همگی یک‌شکل هستند؛ 3 وجه آن‌ها، حرف «W» را نشان می‌دهد (امکان نشستن: 50 درصد)؛ 2 وجه‌شان، علامت «دسته‌ی کارت‌ها» را نشان می‌دهد (امکان نشستن: حدود 33 درصد) و 1 وجه‌شان نیز علامت «تاس» را نشان می‌دهد (امکان نشستن: حدود 16 یا 17 درصد). به اِزای هر علامت تاس، شما می‌توانید یکی از تاس‌های خود را به یکی دیگر از بازیکنان (به انتخاب خودتان) بدهید و هر علامت دسته‌ی کارت‌ها، به شما اجازه می‌دهد یک کارت اضافه از ستون کارت‌ها بکشید. امّا آن‌چه که بازی وزبی را جذّاب می‌کند، حرف «W» است!
حالا بیاییم سر وقت کارت‌ها! کلید رهایی از شرّ تاس‌ها، کارت‌ها هستند! 10 نوع کارت مختلف با دستورات متفاوت در وزبی وجود دارند که بازیکنان با استفاده از آن‌ها می‌توانند تاس‌های خود را به دیگران بدهند یا از بازی بیرون بگذارند! مثلاً یک کارت به شما اجازه می‌دهد که یکی از تاس‌های خود را از بازی بیرون بگذارید یا یکی دیگر از کارت‌ها به شما امکان می‌دهد که همه‌ی تاس‌های دست خود را با همه‌ی تاس‌های یکی از رُقبا عوض کنید! خوب است، نه؟! امّا به همین سادگی‌ها هم نیست که تاس‌های خود را بیخ ریش این و آن ببندید و بازی را ببرید!
دستورِ هر کارت را به شرطی می‌توانید عملی کنید که بتوانید بهایش را بپردازید! «بها»ی هر کارت، عبارت است از تعداد «W»هایی که روی کارت نوشته شده‌است (از 1 تا 3 «W»). کارت‌هایی که دستورات‌شان برای بازیکنان، کم‌ارزش‌تر است، فقط یک «W» دارند و کارتهای باارزش‌تر، 2 «W». امّا مهم‌تر و باارزش‌تر از همه، کارتهای 3 «W»ای هستند (مثلاً کارتی که به شما اجازه می‌دهد 2 تا از تاس‌های خود را از بازی بیرون بیندازید! در حقیقت، شما پیش از عملی کردن دستور کارت‌تان باید تاس بریزید و اگر تاس‌های‌تان خوش نشستند، می‌توانید کارت‌تان را بازی کنید و حالش را ببرید! مثلاً اگر شما 3 تاس در دست داشته باشید و بخواهید یک کارت 3 «W»ای را بازی کنید، باید هر 3 تاس شما، علامت «W» را نشان بدهند (امکان: تقریباً 16 یا 17 درصد).
پس ما تاس می‌ریزیم… بسته به نتیجه‌ی تاس‌ها، یک یا چند تاس خود را به یک یا چند بازیکن دیگر می‌دهیم یا نمی‌دهیم… تعدادی کارت اضافه از ستون کارت‌ها می‌کشیم یا نمی‌کشیم… یکی از کارتهای خود را بازی می‌کنیم یا نمی‌کنیم!! در وزبی باید کاملاً «کژ دار و مریز!» رفتار کنید!! ظاهر بازی ممکن است به ما بگوید که فقط و فقط، «شانس» است که نتیجه‌ی بازی را تعیین می‌کند -که البته پُربی‌راه هم نیست- ولی با کمی دقت، می‌توانیم استراتژی‌های احتمالی هرچند کم‌رنگ وزبی را نیز تشخیص بدهیم! مثلاً این‌که شاید در موقعیتی خاص، بهتر باشد که یکی از تاس‌هایی را که می‌توانید رد کنید، رد نکنید تا در مرحله‌ی بعد، بتوانید از آن، برای آوردن «W»های لازم برای استفاده از یک کارت مهم کمک گرفته و خود را به‌یکباره از شرّ همه‌ی تاس‌های‌تان خلاص کنید! توجه داشته باشید که کارت‌هایی را که امکانات عملیاتی بسیار عالی به شما می‌دهند، اصولاً با کم‌تر 2 یا 3 «W» نمی‌توانید بازی کنید!
میزان پیچیدگی و نیاز به زبان خارجی: (طبق درجه‌بندی سایت BGG)
درجه‌ی سختی وزبی، 1/09 از 5 است -یک بازی «کاملاً ساده»! یادگیری وزبی بسیار ساده است و وقتی که روی کارت‌ها و دستورات آن‌ها مسلّط شوید، بازی راحت‌تر و جذّاب‌تر می‌شود.
از آن‌جا که شرکت سرزمین ذهن زیبا، نسخه‌ی ایرانی (فارسی) بازی وزبی را تحت لیسانس کمپانی ژیگامیک فرانسه تولید و پخش می‌کند، شما برای بازی کردن و لذّت بردن از وزبی، هیچ نیازی به دانستن هیچ زبان خارجی ندارید!
تعداد و سنّ بازيكنان: وزبی برای 2 تا 6 بازیکن 8 سال به‌بالا طرّاحی شده‌است. تعداد بازیکنان بیش‌تر، نقش عنصر «شانس» را در بازی پُررنگ‌تر می‌کند.
مدّت زمان بازي: حدود 15 تا 20 دقیقه (بسته به تعداد بازیکنان)
كيفيت قطعات و طراحي تصويري بازي:
احتمالاً علاقه‌مندان قدیمی‌ترِ بازی‌های فکری، وزبی را با طرّاحی قدیمی‌اَش و آن جعبه‌ی مکعب‌مربع‌شکل‌اَش خوب به یاد می‌آورند. وزبی، پس از یکی دو بار تغییر سایز، تغییر قیافه هم داد و عناصر تصویری «کُشتی سومو» (کُشتی سنّتی ژاپنی‌ها) را برای خود برگزید که البته با نام بازی -که آن هم برگرفته از «واسابی» (Wasabi)، غذای سنّتی ژاپنی‌هاست- نیز در ارتباط مفهومی بود! تصویرساز بازی وزبی، خانم «اگنس براوو» است که تصویرسازی دیگر بازی کمپانی ژیگامیک، یعنی «اسپوتنیک» را نیز در کارنامه‌ی نه‌چندان بلندبالای خود دارد.
تاس‌های وزبی -که مهم‌ترین اجزاء آن هستند- از جنس پلاستیک فشرده‌ی بسیار مرغوب و بادوام تولید می‌شوند و کارتهای آن نیز دارای کیفیتی بسیار قابل‌قبول هستند.
↑ نسخه‌ی قدیمی بازی وزبی، محصول کمپانی ژیگامیک↑
در مورد نسخه‌ی فارسی / ایرانی وزبی می‌توان گفت که هم کارت‌ها -که در ایران تولید می‌شوند- و هم تاس‌ها -که در خارج از ایران تولید می‌شوند- کماکان از کیفیت بسیار بالا و شایسته‌ی نام کمپانی ژیگامیک برخوردار هستند. نکته‌ی مهم این‌که وزبی، تحت‌لیسانس کمپانی ژیگامیک و با استفاده از فایل‌ها و آرت‌وورک اوریجینال، به فارسی برگردانده و تولید شده‌است.
سخن پاياني:
همان‌طور که گفته شد، علی‌رغم این‌که برخی از افراد، وزبی را یک بازی مطلقاً شانس‌محور قلمداد می‌کنند، وزبی می‌تواند به‌عنوان یک بازی پُرهیجان و یک «فیلر» سُرعتی، جای خوبی در جمع‌های دوستانه و مهمانی‌های شما داشته باشد؛ ضمن این‌که از امکانات -اگرچه محدود- استراتژیک وزبی نیز نباید غافل شد. چیزی که وزبی را جذّاب می‌کند، نیاز بازیکنان به تاس‌ها و هم‌زمان، تلاش آن‌ها برای خلاص شدن از شرّ تاس‌هاست. البته شکّی نیست که خوش‌شانس‌ها قطعاً از بخت بیش‌تری برای پیروزی در این بازی برخوردار خواهند بود که فرموده‌اند «تاس اگر نیک نشیند، همه‌کس نرّاد است»! (که در این‌جا می‌توانیم بگوییم «تاس اگر نیک نشیند، همه‌کس «وَزّاب» است!!»)
معرفی و بررسی بازی Wazabi
نویسنده: کیومرث قنبری آذر