راهنمای انتخاب بازی، متناسب با تعداد بازیکن‌ها و حال و هوای جمع
از حق نگذریم، بازی‌های صفحه‌ای (بازی های رومیزی) گران هستند. البته این موضوع به قدرت خرید ما هم بستگی دارد اما با در نظر گرفتن وضعیت دلار، قیمت‌های فعلی اجتناب‌ناپذیر است و در بعضی از فروشگاه‌های اینترنتی با تخفیف‌های گاه و بی‌گاه، حتی بهتر از قیمت دلاری است. به هر حال کمتر کسی می‌تواند کورکورانه بردگیم بخرد و بعد از این‌که متوجه شد از جهتی به دردش نمی‌خورد، آن را به‌عنوان دکور در قفسه بگذارد تا خاک بخورد یا چندتا بازی بخرد تا شاید از یکی خوشش بیاید. این مقاله به شما کمک می‌کند تا درست به هدف بزنید و مناسب‌ترین بردگیم را برای خودتان انتخاب کنید.
قبل از ادامه دادن مقاله لطفاً به این دو نکته دقت کنید: اول این‌که تعداد بازی‌های خوب خیلی بیشتر از این‌ها است، اما با آوردن فهرست‌های مفصل، حتماً سردرگم‌تر خواهید شد. پس در هر مورد فقط چند پیشنهاد را مطرح می‌کنم. دوم این‌که این‌جا قصد ندارم بازی را آموزش بدهم، بلکه فقط حال و هوای بازی و این‌که به درد چه کسی می‌خورد را مشخص می‌کنم تا بازی فکری مناسب خودتان را آسان‌تر انتخاب کنید، بنابراین انتظار شرح کامل نداشته باشید.
قسمت اول: خودم و خودت!
راهنمای انتخاب بازی دونفره، مطابق سلیقه هر دو نفر
خوبی بازی های رومیزی دونفره این است که راحت می‌شود هم‌بازی مناسب پیدا کرد و معمولاً زیاد طول نمی‌کشند. مهم‌ترین عامل در انتخاب بازی فکری دونفره، مقدار انتزاعی بودن یا تماتیک بودن آن است (چی شد؟ اینا چی بود دیگه؟). یک کم صبر کنید، الان توضیح می‌دهم.
بازی‌های فسفرسوز!
بازی‌های انتزاعی، معمولاً داستان یا تِم مشخصی ندارند، گرافیک آن‌ها پیچیده نیست، مبتنی بر شانس نیستند و بازیکن‌ها برای برنده شدن باید حسابی فکر کنند و تاکتیک مناسبی را پیش ببرند. آشناترین نمونه‌ی این نوع از بازی‌ها شطرنج است که تمام این مشخصات را دارد. در دنیای امروز، بازی‌های خلاقانه دیگری جایگزین شطرنج شده‌اند که نمونه‌هایی از آن‌ها را معرفی می‌کنم.
LYNGK
لینک (و دوستانش!)
یکی از طراحی‌های جدید و خلاقانه‌ی کریس بورم که رتبه بالایی را در رده‌بندی‌های بازی‌ها رومیزی به خود اختصاص داد. بازی از ۴۸ مهره رنگی (در ۶ رنگ) تشکیل شده است. در آغاز بازی، رنگ‌ها متعلق به بازیکن خاصی نیستند اما در طول بازی، هر بازیکن ۲ رنگ را برای خودش انتخاب می‌کند. هدف بازی، ایجاد کردن ستون‌هایی از ۵ مهره است که بالاترین مهره باید از رنگ متعلق به بازیکن باشد. برای رسیدن به این هدف نیازمند انتخاب‌های زیرکانه و آینده‌نگری است. بازی رومیزی لینک (LYNGK) تقریباً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. (فیلم آموزش بازی لینک به زبان فارسی را می‌توانید این‌جا ببینید.)
سایر پیشنهادها: بازی لینک، هفتمین بازی از مجموعه‌ای است به نام GIPF که شکل و شمایل تقریباً یکسانی دارند و همگی بسیار خلاقانه طراحی شده‌اند. بازی‌های تزار (TZARR)، یینش (YINSH) و دوون (DVONN) معروف‌ترین و پرطرفدارترین بازی‌های رومیزی این مجموعه‌اند. پس اگر علاقه‌مند بازی‌های کاملاً فکری هستید، این بازی‌ها را به شما توصیه می‌کنم.
انتزاعی با اندکی تِم
اگر از بازی‌های کاملاً انتزاعی، با آن صفحه‌های هندسی و بی‌روح، لذت نمی‌برید اما همچنان دوست دارید بازی کاملاً فکری انجام بدهید می‌توانید به سراغ بازی‌های رومیزی «کمی تا قسمتی انتزاعی» بروید. بهترین نمونه از این نوع بازی‌ها به نظر من اونیتاما است.
ONITAMA
اونیتاما
طراحی صفحه، مهره‌ها و کارت‌ها در اونیتاما، آن را از بازی‌های صرفاً انتزاعی جدا می‌کند، مخصوصاً که داستانی هم در جریان است: دو استاد بزرگ هنرهای رزمی به همراه شاگردان خود، برای مبارزه‌ای خونین و سرنوشت‌ساز روبه‌روی هم قرار می‌گیرند. در این بازی انتزاعی، برخلاف شطرنج، نوع حرکت مهره‌ها از پیش تعیین نشده است (که مثلاً می‌دانیم فیل مورب حرکت می‌کند) بلکه ۱۶ کارتی که در بازی وجود دارند نشان‌دهنده چگونگی حرکت مهره‌ها (یا درواقع تاکتیک‌های رزمی) هستند.
یکی از اولین چیزهایی که بعد از چیده شدن این بازی جلب توجه می‌کند، تعداد کم خانه‌ها و مهره‌های آن نسبت به شطرنج است: هر بازیکن ۵ مهره دارد و صفحه‌ی بازی هم ۵ در ۵ است. همچنین جنس صفحه بازی و شیوه جاگیری در جعبه آن هم بسیار چشمگیر است. در یک کلام، اونیتاما حس بسیار خوبی به بازیکنانش می‌دهد؛ از هر جهت.
دفترچه راهنمای فارسی این بازی را می‌توانید از این‌جا دریافت کنید.
سایر پیشنهادها: یکی دیگر از بازی‌های «کمی تا قسمتی انتزاعی» که سریع و در عین حال سرگرم‌کننده است، بازی Patchwork (چهل‌تکه یا تکه‌دوزی) است که در آن باید تکه‌های پارچه را به شکلی مناسب و به‌صرفه کنار هم بچینیم. مطمئن باشید این‌قدرها هم که به نظر می‌رسد ابتدایی و بی‌هیجان نیست!
اگر دچار فوبیای حشرات نیستید می‌توانم یک بازی دیگر را هم به شما پیشنهاد بدهم: Hive یا کندو. این بازی هم مانند اونیتاما بر مبنای استراتژی پیش می‌رود اما تفاوتش در این است که هر مهره (یا حشره)، حرکتی مخصوص به خود دارد.
حالا بازی‌های تِماتیک (فعلاً سبُک و نیمه‌سبُک!)
اگر اصلاً طرفدار بازی‌های انتزاعی نیستید، یا این‌که از این فسفر سوزاندن خسته شده‌اید و سرگرمی بیشتری لازم دارید، وقتش رسیده است که به سراغ بازی‌هایی بروید که تِم یا موضوع داشته باشند. این نوع از بازی‌ها رنگ و روی بهتری دارند، اجزایشان متنوع‌تر است و معمولاً سرگرم‌کننده‌تر هستند. در میان این نوع از بردگیم ها، هم بازی‌های رومیزی سبُک وجود دارد هم بازی‌های بازی های رومیزی سنگین. بازی‌های سبک، قوانین پیچیده‌ای ندارند، یادگیری‌شان آسان و سریع است، مدت بازی هم معمولاً چندان طولانی نیست. نمونه‌هایی از این نوع از بازی‌ها را در زیر پیشنهاد می‌دهم:
Jaipur (جیپور)
پیشنهاد اولی که دارم، یک بازی سریع و آسان و جمع‌وجور است که فقط تعدادی کارت و تعدادی سکه مقوایی دارد، اما بسیار سرگرم‌کننده و دوست‌داشتنی است. موضوع این بازی، تجارت در هندوستان در دوران مهاراجه‌ها است. هر بازیکن باید کالاهایی مانند لباس، طلا، جواهرات و چای بخرد و طی شرایطی بفروشد. هر بازیکنی که بتواند بیشترین درآمد را از راه فروش کالاها به دست بیاورد برنده بازی خواهد بود. جیپور (Jaipur) از این نوع بازی‌ها است که وقتی شرحش را می‌خوانید یا کارت‌هایش را می‌بینید به نظرتان می‌رسد که احتمالاً باید خیلی بی‌مزه و سطحی باشد اما وقتی یک دست بازی کنید می‌بینید که چقدر دلتان می‌خواهد قبل از این‌که کارت‌ها را به جعبه برگردانید، یک دست دیگر هم بازی کنید!
حالا برویم به سراغ دومین پیشنهاد برای بازی دونفره غیرانتزاعی، البته یک‌کم سنگین‌تر از قبلی، اما همچنان دوست‌داشتنی و مفرح.
7 Wonders: Duel
عجایب هفتگانه: دوئل (یا نسخه دونفره)
بازی اصلی عجایب هفتگانه (7wonders) از محبوب‌ترین بازی‌های چند سال اخیر بود، اما کمتر کسی تصور می‌کرد که نسخه دونفره این بازی بتواند این موفقیت را تکرار کند و حتی از آن پیشی بگیرد. اگر با بازی اصلی آشنا هستید، سعی کنید این نسخه را با آن مقایسه نکنید چون به‌جز شکل ظاهری کارت‌ها و گرافیک یکسان، شباهت چندانی با هم ندارند. در این بازی باید با استفاده از کارت‌هایی که در هر یک از سه عصر به‌طور هرمی روی زمین چیده می‌شوند شروع به شهرسازی (یا درواقع تمدن‌سازی) کنیم و از همه مهم‌تر، بیشترین تعداد ممکن از عجایب هفتگانه را بسازیم. طی بازی باید علاوه بر پیشرفت‌های فناوری، حواسمان به تقویت قوای نظامی هم باشد تا از رقیب عقب نیفتیم.
برای انتخاب بهتر، در نظر بگیرید که بازی عجایب هفتگانه یک مقدار پیچیده‌تر از جایپور است. یعنی بازیکن باید حواسش به چند چیز مختلف باشد (شامل چیزهایی که خودش به دست می‌آورد و موقعیت‌هایی که به حریف می‌دهد). در ضمن مدت بازی هم ممکن است تا یک ساعت طول بکشید. اگر اهل این نوع از بازی باشید از تک‌تک دقایق بازی لذت خواهید برد.
سایر پیشنهادها: اگر بخواهم یک بازی سُبک دیگر معرفی کنم، پیشنهاد می‌کنم قدری خوب بودنتان را کنار بگذارید و خرابکار شوید! نسخه دونفره بازی خرابکار یا Saboteur: The Duel یک بازی سرگرم‌کننده و آسان است که در آن باید در نقش جوینده طلا بازی کنید اما نه فقط در معدن به دنبال طلا می‌گردید، بلکه با خرابکاری‌های پی‌درپی، رقیبتان را در رسیدن به طلا ناکام می‌گذارید.
پیشنهاد دیگری هم که برای بازی نیمه‌سبُک (یا نیمه‌سنگین؟!) دارم، نسخه دونفره بازی اگریکولا (Agricola) است که در آن باید با ساختن مزارع و مراتع، وضعیت کشاورزی و دامپروری خودتان را گسترش بدهید. این بازی برخلاف نمونه‌هایی که تا الان گفتیم (جایپور، خرابکار و عجایب هفتگانه) تعداد اجزای زیاد و متنوعی دارد و کارکرد آن بر پایه قرار دادن کارگرها در مکان‌های مناسب و دریافت منابع است. پس اگر این حال و هوا بیشتر با روحیه‌تان سازگار است پیشنهاد می‌کنم به سراغ نسخه دونفره بازی اگریکولا بروید.
حالا بازی‌های سنگینِ ۱۸ چرخ!
این نوع از بازی‌ها نیازمند بازیکنان مصمم (نه‌الزاماً جدی و بی‌لبخند!) است که از عمق بازی‌ها لذت می‌برند و نگران طولانی بودن خودِ بازی یا مدت یادگیری بازی نیستند. بازی‌های سنگین را باید با دقت خریداری کرد، آن هم نه به یک دلیل، بلکه به سه دلیل: اول این‌که باید کاملاً مشتاق این نوع از بازی‌ها باشید، دوم این‌که باید بتوانید هم‌بازی مناسب پیدا کنید و سوم این‌که این نوع از بازی‌ها معمولاً قیمت بالاتری دارند.
Memoir ‘44
خاطرات (سال) ۴۴
این بازی در سال ۲۰۰۴ منتشر شد اما هنوز هم یکی از بهترین بازی‌های جنگی دونفره محسوب می‌شود (البته به شکل تیمی می‌شود آن را ۶ نفره بازی کرد و اگر دو نسخه از بازی را داشته باشید می‌توانید با ۸ بازیکن بازی کنید). بازی برمبنای سناریوهایی پیش می‌رود که در دفترچه بازی وجود دارد، اما اگر بخواهید می‌توانید سناریوهای بیشتری را در اینترنت پیدا کنید یا حتی خودتان بسازید. میدان نبرد (صفحه بازی) به خانه‌هایی شش‌ضلعی تقسیم شده است که می‌توانید نیروهای خودتان را در آن‌ها مستقر کنید، حرکت بدهید و با نیروهای دشمن بجنگید. فرامین جنگی از طریق دو دسته کارت به سربازها داده می‌شود. برنده بازی، اولین کسی است که بتواند تعداد معینی (معمولاً ۴ یا ۶) مدال پیروزی دریافت کند.
اگر از انجام دادن بازی‌های جنگی با مهره‌های مینیاتوری زیبا (که نشان‌دهنده نیروهای نظامی دو طرف هستند) لذت می‌برد، بازی خاطرات سال ۴۴ (44Memoir) را به شما پیشنهاد می‌کنم.
سایر پیشنهادها: اگر به اندازه کافی بر زبان انگلیسی تسلط داشته باشید، و البته حوصله ۳ ساعت بازی دونفره، می‌توانید به سراغ یکی از بهترین بازی‌های دو نفره ۱۰ سال اخیر بروید: Twilight Struggle یا نبرد در گرگ و میش. موضوع این بازی، نبرد سرد میان آمریکا و شوروی در نیمه اول قرن بیستم است و هر بازیکن نماینده یکی از این دو کشور خواهد بود. برای نشان دادن ارزش بازی نبرد در گرگ و میش کافی است بگویم که این بازی در ۱۰ سال گذشته همیشه جزو ۵ بازی برتر (در میان تمام بازی‌ها، نه فقط بازی‌های دو نفره) بوده است.
اگر کلاً از حال و هوای جنگ (چه گرم و چه سرد!) خوشتان نمی‌آید اما همچنان بازی‌های نیمه‌سنگین تا سنگین را ترجیح می‌دهید، می‌توانم بازی کارتی Race for the Galaxy را پیشنهاد بدهم. در این بازی باید با کارت‌هایی که جلوی خودتان دارید، تمدن کهکشانی بسازید. در ابتدای هر دور از بازی، بازیکن‌ها به‌طور هم‌زمان و پنهانی، یکی از ۷ شخصیت موجود را انتخاب می‌کنند و در آن دور، بازی را مطابق آن شخصیت پیش می‌برند. این بازی می‌تواند تا ۴ بازیکن داشته باشد اما بسیاری از منتقدان (و بازیکنان مجرب) پیشنهاد کرده‌اند که آن را دونفره بازی کنید تا لذت واقعی‌اش را بچشید.